(بخش اول) کلیات:
کتابخانه مسجداعظم به امر زعیم عالیقدر حوزه حضرت آیت الله العظمی بروجردی در سال 1340 تاسیس گردید. اداره و سرپرستی آن تا سال 1375 با مرحوم آیت الله شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی بود. در سال 1376 اداره کتابخانه به مرکزمدیریت حوزه های علمیه واگذار گردید و هم اکنون زیر نظر معاونت پژوهش حوزه های علمیه اداره می شود. با اقدام حضرت آیت الله علوی بروجردی تولیت محترم مسجداعظم ساختمان کتابخانه بازسازی و در سال 1388 به بهره برداری رسید. فعالیت های کتابخانه متناسب با نیازهای پژوهشگران و فضلای حوزه برنامه ریزی و در همین راستا اهداف و چشم اندازی برای آن ترسیم شد و مقرر گردید کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی از یک کتابخانه سنتی به سمت یک کتابخانه روزآمد، پیشرو و الگو با ویژگی‌های ذیل حرکت کند:
- برخودار از استانداردهای روز کتابداری با رعایت شئون حوزه‌های علمیه و نیاز مخاطبان؛
- موثر در تولید و توسعه دانش دینی؛
- الگوبخش و مرجع کتابخانه های حوزوی؛
- دارای منابع و اسناد علمی و فرهنگی غنی در عرصه علوم اسلامی و انسانی مرتبط؛
- پیشرو در بهره برداری از فناوری های روز در انباشت و اشاعه اطلاعات کتابخانه ای؛
- دارای تعاملات فعال و مؤثر با سایر کتابخانه ها و نهادهای علمی و اسنادی؛
- بهره‌مند از منابع انسانی اخلاق مدار، توانمند، خلّاق و متخصص؛
(بخش دوم) مجموعه سازی:
در راستای رسیدن به اهداف چشم انداز کتابخانه، کارشناسان مربوطه در زمینه مجموعه‌سازی اقدام به فراهم‌آوری و بروزرسانی منابع کتابخانه از طریق اهداء و خرید نمودند. خرید منابع بر اساس نیاز پژوهشگران و بانظارت کمیته انتخاب و از طریق نمایشگاه‌ها، ناشران و کتابفروشی‌های معتبر بوده و تعداد کتب خریداری شده در طی پنج سال گذشته حدود 4500 جلد بوده است. همچنین مسئولان کتابخانه با رایزنی و تعاملات مؤثر با سازمانها و افراد فرهیخته و با شناساندن اهداف و امکانات کتابخانه به جامعه علمی و پژوهشی زمینه لازم و شرایط مناسب برای جذب تعداد قابل توجهی از کتب اهدایی و مجموعه های شخصی نموده اند. به این ترتیب منابع اهدایی به کتابخانه مسجداعظم بصورت هدفمند در موضوعات علوم اسلامی و انسانی، طی پنج سال گذشته حدود 50000 جلد بوده است؛ از منابع ارزشمند اهدایی در ده سال گذشته، تعداد 570 نسخه خطی و تعداد 1100 نسخه چاپ سنگی و کهن می باشد. در میان اهداکنندگان مجموعه های بزرگ چهره های نام آشنا و بزرگی به چشم می خورد که با اهدای نسخه های ارزشمند خطی و سنگی به غنای این کتابخانه بیش از پیش کمک کردند.
حضرت آیت الله علوی بروجردی تولیت محترم مسجداعظم علاوه بر اهدای کتابخانه شخصی حضرت آیت الله العظمی بروجردی با اهدای بیش از 200 نسخه خطی و هزاران کتاب چاپی و چاپ سنگی و سند به کتابخانه در صدر اهداکنندگان جای دارند. کتابخانه در سال های اخیر از عنایت مراجع معظم تقلید حضرات آیات عظام مرحوم صافی گلپایگانی، سبحانی، نوری همدانی، مرحوم علوی گرگانی بهره مند بوده است. همچنین حضرات آیات و حجج اسلام آقایان شیخ محمدتقی دانش آشتیانی، شیخ محمدحسین نجفی عاملی، حسین فقیهی، مقتدائی، محمدحسین ابراهیمی، معصومی زرندی، مرعشی نجفی، شهرستانی، جعفریان، شیخ حسین کرمانی، یونسی، اسماعیل باقرزاده، حاج تقی انصاریان، سیدعلی سادات فخر، سیدکاظم موسوی، جناب آقای لواسانی، قاسم تبریزی، شیخ ابراهیم حسن نژاد، الاهیان و مراکزی همچون: دبیرخانه کتاب سال حوزه، دانشگاه تهران، دانشگاه مفید، دانشگاه ادیان و مذاهب، موسسه امام خمینی، پژهشکده مطالعات تاریخی، مطالعات سیاسی، مطالعات تاریخی و سیاسی، دفتر تبلیغات اسلامی، دفتر آیت الله امینی و ... از جمله بزرگترین اهدا کنندگان کتاب به کتابخانه بوده اند.
کتاب های چاپی این کتابخانه در ده سال گذشته بیش از دو برابر شده و طبق آمار موجود تا سال 1402 به بیش از 200000جلد رسیده است. همچنین این کتابخانه در راستای تحقق اهداف خود که همانا خدمات رسانی هر چه بیشتر و جامع‌تر به مراجعه کنندگان و پژوهشگران است، اقدام به تهیه تعداد قابل توجهی فایل دیجیتال اعم از تصاویر نسخ خطی، نشریات و کتابهای دینی از سایر کتابخانه‌ها، موسسات و افراد از طریق اهداء و مبادله نموده است که در بانک‌های اطلاعاتی کتابخانه قابل استفاده است. همچنین تعداد 118000 کتاب دیجیتالی از منابع کتابخانه از جمله نسخ خطی و چاپ‌های کهن از طریق کتابخانه دیجیتالی در وبسایت کتابخانه قابل دسترس و استفاده است.
(بخش سوم) سازماندهی:
کتابخانه‌ها از دیرباز به عنوان یکی از وظایف اصیل خود به سازماندهی منابع اطلاعاتی پرداخته‌اند. با گذر زمان و استفاده از فناوری‌های جدید و تغییر در نیاز مخاطبان کتابخانه‌ها فرایند، ماهیت و رویکرد این فعالیت نیز دستخوش تغییر شده است و اين تغييرات همچنان ادامه خواهد يافت.
منظور از سازماندهی؛ مجموعه فعالیت‌هایی است که با تجزیه و تحلیل ویژگی‌ها و محتوای منابع، با هدف تسهیل بازیابی و اشاعه آن‌ها صورت می‌گیرد. فهرستنویسی نیز، فرايندي است كه طي آن مشخصات ظاهري و محتوايي (اطلاعات كتابشناختي) مواد و منابع اطلاعاتي، روي کاربرگه‌ها يا پیشینه‌های کتابشناختی(ركوردهاي) در سیستم‌های الکترونیک ثبت مي‌شود.
کتابخانه آیت‌الله العظمی بروجردی در فرایند سازماندهی منابع به مخاطب‌محوری توجه ویژه داشته و عمده سیاستهای داخلی و سازمانی بخش فهرستنویسی بر این مبنا شکل گرفته است.
سازماندهی در این کتابخانه از سال 1391 شروع شده است و منابع بر اساس نوع رده‌بندی کنگره (LC) فهرستنویسی می‌شوند.
در این مدت بیش از 200000 منبع از منابع کتابخانه فهرست و در نرم‌افزار کتابخانه ثبت شده است:
این منابع شامل موارد زیر می‌شود:
کتابهای چاپی: 164000 جلد کتاب چاپ صنعتی و سربی، 11000 نسخه کتاب چاپ سنگی و بیش از 2000 جلد کتاب لاتین؛
نسخ خطي: 5263 نسخه در 8145 عنوان؛
نشریات: 11600 شماره در 2100 عنوان؛
پایان‌نامه‌ها: 9300 پایان‌نامه حوزوی و 2400 پایان‌نامه سایر مراکز؛
اسناد و مدارک: 5700 سند؛
منابع دیجیتالی: 118000 فایل از منابع کتابخانه.
(بخش چهارم) کتابخانه دیجیتالی
کتابخانه‌های دیجیتالی سازمانهایی متشکل از بخشهای مختلف فراهم آوری، سازماندهی، آرشیو و ارائه دسترسی به منابع دیجیتالی با حفظ یکپارچگی و اطمینان از پایداری در طول زمان هستند؛ به نحوی که این آثار در هر لحظه قابل دسترسی برای استفاده جامعه مخاطب باشند. در واقع کتابخانه های دیجیتالی چهره دیجیتالی کتابخانه‌های سنتی هستند.
کتابخانه دیجیتالی آیت‌الله العظمی بروجردی در سال 1392 راه‌اندازی شد. تهیه و دیجیتال‌سازی منابع با در نظر گرفتن خط مشی و سیاستهای داخلی و نیاز کابران صورت می گیرد. برای استفاده و بازیابی منابع دیجیتالی فراداده (فهرست یا نمایه) تهیه شده و دسترسی به تمامی صفحات منابع دیجیتالی از طریق وبسایت کتابخانه به نشانی www.blib.ir امکان پذیر است.
با ایجاد زیرساختهای مناسب سخت‌افزاری و اینترنت قابل قبول و سیاستگذاری درست در بخشهای مجموعه‌سازی، دیجیتال‌سازی و سازماندهی، امروزه کتابخانه دیجیتالی آیت الله العظمی بروجردی با حدود 120.000 منبع دیجیتالی انحصاری و مراجعات روزانه حدود دو هزار کاربر یکی از فعال ترین کتابخانه های دیجیتالی بشمار می رود.
منابع دیجیتالی کتابخانه شامل:
نسخ خطي کتابخانه‌های: مسجداعظم، مؤسسه آیت الله العظمی بروجردی، مدرسه آیت الله العظمی بروجردی در نجف و ... ؛
نسخه های چاپ سنگی، چاپ سربی، چاپ صنعتی(چاپ قبل ازسال1340)، کتابهای درسی قدیمی مدارس، جزوات و آئین‌نامه های قدیمی و کتابهای نظامی قدیمی موجود در مخزن کتابخانه مسجد اعظم و تعداد محدودی از منابع مرجع چاپی قدیمی عربی و لاتین؛
نشریات قدیمی موجود در کتابخانه؛
پایان نامه‌های حوزوی و سایر مراکز؛
اسناد و مدارک مرتبط با حضرت آیت الله العظمی بروجردی (کتابشناسی آیت الله العظمی بروجردی).
(بخش پنجم) خدمات عمومی:
مفهوم خدمات عمومی در کتابخانه به مجموعه اقدامات سازمان‌يافته گفته می‌شود که برای بهره‌گيري فعالانه از مجموعه به‌منظور برآوردن نيازهاي اطلاعاتي جامعه مخاطب و ایجاد ارتباط بین خدمات کتابخانه و کاربران صورت می گیرد. هدف اصلي خدمات عمومي تامین نیازهای اطلاعاتي کاربران از طريق امانت، خدمات مرجع و اشاعه اطلاعات است.
در خدمات میز امانت علاوه بر امانت منابع بر امور ثبت نام و فراهم کردن فضای مناسب برای مطالعه نظارت می‌کنند. تعداد مراجعات روزانه در بخش برادران حدود 500 نفر و در بخش خواهران بیش از 200 نفر است. کاربران علاوه بر استفاده از منابع قفسه باز بطور متوسط در ماه بیش از 5000 جلد کتاب از مخزن امانت گرفته می شود.
خدمات میز مرجع بخش دیگری از خدمات عمومی است که به صورت حضوری و مجازی توسط کارشناسان مسلط بر منابع کتابخانه به ارائه خدمات می‌پردازد. در طول ماه دهها نفر از دانش پژوهان علوم اسلامی از مشاوره پژوهشی این بخش استفاده می کنند.
اشاعه اطلاعات بخش دیگری از خدمات عمومی است و مستلزم آگاهی نسبت به نیازهای مخاطبان و توزیع به موقع اطلاعات مرتبط و مناسب به منظور برآورده ساختن نیاز پژوهشی مخاطبان است. کاربران می‌توانند با عضویت در بانک اطلاعات و دریافت نام کاربری و گذرواژه امکان دسترسی به اینترنت، نرم افزارهای علوم اسلامی، پایگاه های اطلاعاتی از جمله مگاپیپر، نورمگز، مرکز منطقه ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری و کتابخانه دیجیتالی داشته باشند.
ساعت فعالیت کتابخانه در بخش برادران از 7 صبح تا 20:15 و در بخش خواهران از 7 صبح تا 19:30 است.