بسم الله الرحمن الرحيم

بنده خيلي خوشبخت هستم و از این که در محضر عزیزان انجمن اصول فقه حضور دارم احساس سعادت میکنم از این که در دفتر ما حضور پیدا کردید و ما را مورد لطف خود قرار دادید صمیمانه تشکر میکنم و این کمال و لطف

شماست.

عرایضم را در دو جمله و پیشنهاد بیان می کنم که اگر صلاح و مصلحت دیده شد فکر میکنم عملي باشد.

نکته ای که من بیشتر عنایت دارم سعی و تلاش شود که در حوزه از همه گونه نيروهاي حوزه و اساتید استفاده کنیم. نکته دوم این که خواستم اشاره کنم در میان این کتابهایی که علما درباره اصول فقه نوشته اند از کتاب قوامع غفلت نشود. قوامع الفصول عن وجوه حقائق علم الاصول تقريرات مرحوم شیخ است و از کتابهایی است که واقعا توانسته قواعد اصولی را در فقه پیاده کند. کتاب بسیار نافع و نوعا در مطالب آنها مثال هاي فقهي پياده شده است.

و اما در مورد مرحوم آیت الله العظمي بروجردي (ره) مرحوم آیت الله العظمي بروجردي (ره) يك سلسله امتيازات مخصوص به خودشان را داشتند یك سلسله سلیقه ها در مسائل حوزه داشتند که بسیار سليقه هاي مفيدي بود و آن مسئله این بود که ایشان دوست داشتند در حوزه حالتی باشد که حفظ همه شخصيتهاي مراجع حوزه بشود، حتي دريك مرحله به یاد دارم که مرحوم آقای بروجردي در بين راه با مرحوم حضرت آیت الله حجت رضوان الله تعالي عليه برخورد کرد و به قدري اين مرد عظیم و بزرگوار احترام کردند، بلافاصله از درشکه پایین آمدند و ایشان را در آغوش گرفتند و خواستند تا دست ایشان را ببوسند در این حال آقای حجت در مقابل پيشي آيت الله بروجردي، واقعا يك امتياز عجيبي داشت. نمي دانم آيا در جواني در حوزه قم بوده اید یا نه؟ من چهار پنج سال در درس خارج ایشان شرکت داشتم و درك محضرشان داشتیم ایشان روحیه عجیبی در پرورش شاگرد داشت. يك طلبه فاضل برايش خاطره مي شود و من فکر میکنم این چنین جلساتي داشته باشید که افرادي که در حوزه ممتاز هستند را زیر پر محبتتان بگیرید که پراکنده نشوند و بی سر و سامان نمانند که انشاء الله مرجعیت حوزه را در آینده به عهده بگیرند. این مطلب را به اعضاي انجمن نیز عنایت نمایید. لذا از این جهت که محور بحث انجمن علمی اصول را مرحوم آیت الله بروجردي قرار داده اید که انشاء الله این حسن انتخابتان موجب موفقیتتان شود. نکته ای را اشاره میکنم؛ خداوند مرحوم امام خمینی (ره) را رحمت کند ما یک روز در درس ایشان بودیم که ایشان بیانی را از مرحوم آیت الله بروجردي و به نقل از آقای منتظری نقل کردند که در درس كتاب نهاية الاصول ایشان نقل کردند که آقا بعد از این که فرمایش آیت الله بروجردي را نقل کردند و بعد از این که اسم آیت الله بروجردي را نقل کردند گفتند سلام الله علیه تا گفتند سلام الله علیه شاگردان ایشان - در مسجد سلماسی - تبسمی کردند که آقا مثلا اشتباهی کردند که به جاي عليه السلام يا رضوان الله تعالي عليه از عبارت سلام الله علیه استفاده کرده اند و مقوله درس کلا عوض شد. مرحوم امام (ره) فرمودند که باز هم میگویم سلام الله عليــه بــاز هـم می گویم سلام الله عليه ما البروجردي و ما ادريك ما البروجردي. حضرت امام رحمه الله علیه يك فصل كاملي در مقام ،فضیلت، شخصیت و احاطه آیت الله بروجردي به مسائل روز گفتند و ما يك فيض کاملی از فرمایشات حضرت امام در مقام آقاي بروجردي بردیم که آقا چقدر نسبت به ایشان عارف هستند. يك وقتي دو روز آقاي بروجردي بـــه درس نیامدند، مرحوم امام (ره) هم در درس ایشان حضور پیدا می کردند.

محل درس در مسجد بالاسر حرم مطهر بود و بعد از دو سه روز مرحوم امام (ره) گفتند آیت الله بروجردي چطور شده است که نیامدهاند. ایشان دلواپس شدند، آقا را خيلي دوست داشتند، ایشان حرکت مي کنند و به منزل آقاي بروجردي می روند که چرا آقا به کلاس درس تشریف نیاورده اند. ایشان گفتند که هنگام آمدن به درس پایم لغزید و زمین خوردم و انگشت شست پایم از جا در رفته است تا امام (ره) مطلب را شنید به حاج احمد آقای خادم گفتند؛ حاج احمد آقا اگر تو نمي تواني آقاي بروجردي را اداره کنی ایشان را به من بده من منتش را دارم شب و روز کنار این بزرگوار می مانم وجودش را حفظ میکنم. معلوم شد چقدر مرحوم امام (ره) آقاي بروجردي را دوست دارند اینها بی جهت نميشود. این را براي ما نقل کردند اما جلسه مسجد سلماسي را خودم حضور داشتم. واقعیت مسئله این است که خواستم به شما به خاطر حسن انتخابتان تبريكبگویم چرا که بودن آيت الله بروجردي (ره) باعث شد که مرجعیت در قم جا بیفتد، البته مرحوم حاج شیخ قطعا بزرگ بود.

این جمله را به عنوان خاتمه عرض کنم که به خاطر دارم که مرحوح آیت الله بروجردي (ره) وقتي خواستند به ایران تشریف بیاورند، جلو ایشان را در مرز گرفتند و ایشان را به مکانی که تحت نظر رضا شاه بود بردند. جلسه اي گذاشتند

که رضا شاه با خود آيت الله بروجردي(ره) صحبت کردند و آقا در آن جلسه صحبت کردند. رضا شاه از برخورد و کمال آیت الله بروجردی خيلي خوشش آمد و بعد از جلسه به تیمورخان گفت از این به بعد امورات حوزه علمیه قم باید با نظر مبارک سید محمد حسین بروجردي (ره) باشد. تا این را گفت آیت الله بروجردي گفتند نه خیر الان هم هر کاری هست باید به دست مبارك حاج شیخ عبدالکریم قرار بگیرد حتی اگر برنامه اي براي من باشد باید به وسیله ایشان باشد. ایشان احترام عجيبي براي حاج شیخ قائل شده بودند. خب این نشان دهنده معرفت و کمال ایشان است

و این شکسته نفسي و تواضع ایشان بوده است.

تشکر میکنم.

والسلام عليكم و رحمة الله وبركاته