دوره جامع نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی

جلسه دهم: استانداردها

دهمین جلسه از «دوره جامع نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی» از سری جلسات دورهمی علمی کتابداران که هر هفته به همت کتابخانه آیت‌الله العظمی بروجردی و با تدریس دکتر سیدمهدی طاهری دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار می‌گردد، در روز پنجشنبه 28مهر 1401 به صورت مجازی تشکیل شد.

دکتر طاهری در ابتدا جلسه  به بررسی چند نمونه چکیده راهنما پرداختند. سپس استانداردهای حوزه علم اطلاعات را معرفی کرده و ادامه دادند: در حوزه علم اطلاعات و مدیریت اطلاعات چند استاندارد داریم، یکی استانداردهای بین المللی هستند، مثل ایزوها که در حوزه‌های مختلفی هستند؛ از جمله علم اطلاعات و دیگری استانداردهای BS هستند. (British Standard) که در حوزه های مختلف هستند و شماره دارند. شماره استانداردهای BS با “BS” آغاز می‌شوند و ایزوها هم با “ISO” شروع می‌شوند. استانداردهای BS هم در زمینه علم اطلاعات دارای استاندارد هستند. سری دیگری از استانداردها هستند که موسسه استاندارد امریکا تولید می‌کند، با عنوان (ANSI) (American National Standards Institute) که زیرمجموعه‌ای به نام (NISO) (national information standard organization) دارد. این استانداردها همه در حوزه علم اطلاعات و مدیریت اطلاعات هستند و با Z  شروع می‌شوند، مثلاً استادندارد 9Z39.1 در حوزه استانداردهای اصطلاحنامه‌هاست. کیفیت استانداردهای Z در دنیا اول است. استانداردهای NISO از لحاظ کیفیت و اهمیت شاخص‌ها بالاترین سطح معیار را دارند. استانداردهای BS شاخص‌های آسانتری دارند و در رتبه دوم قرار می‌گیرند و کیفیت درجه دو دارند. ایزوها درجه بعدی به حساب می‌آیند و شاخص‌های راحت‌تری دارند؛ چرا که بین‌المللی هستند و می‌خواهند که همه کشورهای مختلف بتوانند استفاده کنند. بیشتر ایزوها و اکثریت قریب به اتفاق ایزوها در حوزه علم اطلاعات و مدیریت اطلاعات، Z و BS ها است و بخصوص نیزو. یعنی بیشتر استانداردهای بین‌المللی که در حوزه مدیریت اطلاعات هست، مثل استاندارد ISO214 یا ISO2709. در حقیقت استانداردهای امریکایی در قالب استانداردهای بین‌المللی نشان داده شده ولی تعدیل پیدا کرده، یعنی آسانتر شده و شاخص‌های آن کمتر شده است. این مطلب با مقایسه متن استانداردهای ایزو با نیزو قابل مشاهده است. در همه استانداردها همین طور است و در ایزوها شاخصها تعدیل شده و خلاصه شده است.

نکته:

در چکیده تمام‌نما افعال حتماً باید گذشته باشند. اما در چکیده راهنما می‌توان فعل را حتی به صورت آینده آورد. این قید در افعال چکیده تمام‌نما وجود دارد.

نکته:

حجم چکیده راهنما بین 75-150 کلمه است ولی انعطاف دارد و بستگی به متن اصلی مقاله دارد که این مقدار می‌تواند کمتر یا بیشتر باشد.

نکته:

اگر آغاز به نوشتن چکیده می‌کنید، استانداردها را حتماً ملاک قرار دهید. مطالبی که در این کارگاه گفته می‌شود همه بر مبنا و طبق استانداردها بیان می‌شود. چرا که اگر سلیقه وارد آن شود، تشتت به وجود می‌آید. اما اگر بر اساس یک استاندارد کار را انجام دهید، کار شما همیشه بهترین و قابل دفاع خواهد بود. چون نمی‌توان برخلاف استاندارد عمل کرد. استانداردها حاصل پژوهشهای بهترین کمیته‌ها از کل دنیا هستند، بنابراین بیس کاملاً مناسبی برای کار شما است.

نکته:

اگر خودتان اشکال یا نقدی به کار دیگران داشته باشید، بسیار آسان می‌توانید به استانداردها استناد کنید و بیس خود را استانداردها قرار دهید.

نکته:

طبق استانداردهای چکیده نویسی کلیدواژه‌هایی که در انتهای چکیده می‌نویسید، باید از متن چکیده باشد.

تهیه و تنظیم گزارش:

بنت الهدی موحدی محب