آیت الله رضا استادی عصر چهارشنبه 22 تیرماه 1401، در سومین محفل فهرستنگاران نسخ خطی که در کتابخانه آیت‌الله العظمی بروجردی برگزار شد، اظهار داشتند: خداوند متعال به قم و حوزه علمیه قم عنایت ویژه‌ای داشته است.

بسم الله الرحمن الرحیم

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بیایان خود فرمودند: من فکر می شود که خداوند متعال به قم و حوزه علمیه قم عنایت خاصی داشته، در کتابها گفته می شود که مرحوم حاج شیخ از مال دنیا هیچ نداشته، حالا در قم چه اتفاقی می افتد که شخصی که نه از خاندان علم است نه شهرت جهانی دارد و نه مالی دارد، می تواند حوزه را تاسیس کند، با تدبیر خاص، با اخلاص فراوان. حاج شیخ سلیقه خاصی داشته و در حوزه قم فیلسوف بوده، ایشان جاذبه خاصی داشته، آیت الله مرعشی را ایشان در قم نگه داشتند و همینطور دیگران. این عنایت خدای متعال بوده. خدا خواست که حوزه ای تاسیس شود، آن هم حوزه ای که انصافاً از روز اول با تحقیق شکل گرفت.

آیت الله استادی در ادامه افزودند: عنایت دوم، آیت الله بروجردی هستند. ما اگر بخواهیم برجستگی های حوزه قم را بیان کنیم، اول باید چندین مورد را ذکر کنیم. آیت الله العظمی بروجردی در بروجرد بودند. 50 سال کار علمی و فقهی کرده بودند. نه تبلیغی، نه سروصدایی... . ایشان وقتی به قم آمدند، سبک و شرایط خودشان را بیان کردند، طوری مورد استقبال قرار گرفتند که نجف را تحت تأثیر قرار داد. حتی آقای خوئی دیگر به روش قبلی خود درس نمی گفت و مثل آقای بروجردی می گفت. ایشان عظمت را به قم برگرداند. هم از حیث مردم، هم از حیث مرجعیت عامه. این هم باز عنایت خاص خدای متعال بوده، همان موقع هم از اعاظم نجف بودند، هم اینجا و هم قم بودند. افراد متعدد بودند. ولی خدای متعال خواسته که در قم این اتفاق بیفتد.

ایشان همچنین افزود: در مرحله سوم، مسئله امام و انقلاب است. خدا خواست، یک نفر با شرایط خاصی بتواند شیعه را در دنیا معرفی کند. من در مجلس فاتحه ای که مربوط به امام بود گفتم بالاترین خدمتی که امام به شیعه کرده، این است که شیعه را در جهان معرفی کرده. شیعه قبلاً هم بود، اسمش هم اینجا و آنجا بود، آیت الله العظمی بروجردی هم با آن کارشان و با ارتباط با مصر و ... کارهایی انجام دادند، ولی نه مثل این.

وی در ادامه سخنان خود مطرح کرد: در بیان برجستگی های حوزه علمیه قم در صدسالگی آن باید اینطور کارها را ارائه دهیم و نشان دهیم که در قم چه اتفاقی افتاده و با هیچ ساخته شده. اصلاً قم حوزه نداشته، با این حال حاج شیخ توانست تقریباً بدنه ای از کشور را مقلد خود کند. با هیچ آمد و با هیچ هم رفت. معروف است که وقتی از دنیا رفته، به نان شب محتاج بوده و هیچ نداشته است. واقعاً این عنایت خدای متعال است کسانی سرپرست حوزه شدند و حوزه را اداره می کردند که اینطور بودند. یکی از آنها قصه آیت الله العظمی مرعشی است. علاقه ای که ایشان به کتاب داشت، با دیگران فرق داشت. خدا خواسته بود که ایشان به کتاب علاقه داشت. آن هم علاقه به کتابهای معرفتی شیعه، ایشان دنبال حدیث و فقه و کتابهای مربوط به خودمان بودند.  آقای نجفی یکی از مراجعی بود که واقعاً از این حیث تفاوت داشت. بعضی از دوستان ما می گفتند ما گاهی کتابی به در منزل ایشان می بردیم، ولی به دردش نمی خورد، ولی آقا کتاب را همراه با یک پاکت پول پس می داد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم همچنین ابراز امیدواری کرد که ان‌شاالله بی مهری ها نسبت به کتابخانه هم جبران می شود. در هر صورت قوام و عوامل ایجاد و بقاء این کتابخانه، خود آقا و علاقه و پول ایشان و حاج آقا محمود است. ایشان واقعاً یکی از ارکان این کتابخانه است. من کتابخانه ای سراغ ندارم که کتابشناسی مثل ایشان داشته باشد. در تهران هم بودند و دورهم جمع می شدند، ولی الان به جرأت می توان گفت، همه دوستان ما قبول دارند که ما، کتابشناسی مثل ایشان نداریم. نسخه‌شناس و خط‌شناسی مثل ایشان نداریم. خداوند خواست و ایشان را به آقای نجفی داد تا بتواند آن کار را ادامه دهد و ادامه هم داد. الان 60 سال است که با ایشان آشنا هستیم، جز خدمت از ایشان چیزی ندیدیم. ایشان دنبال کار را گرفت و این کتابخانه را به آنچه آقای نجفی می خواست رساند. بعد از ایشان که از دنیا رفتند، اگر اینجا متوقف می شد، نبود آنچه باید باشد. حاج آقا محمود از حیث علاقه به کتاب و خبرویت، تا توانسته است به این کتابخانه خدمت کرده است. از حیث اینکه هیچ چشم‌داشتی هم به کتابها نداشته اند. همانطور که فرمودند، آقا گفته اند حتی به کتابهای خود من هم نباید چشم‌داشت داشته باشید.

آیت الله استادی در ادامه افزود: گاهی پیغام می دهیم به کتابخانه ها و نامه می نویسیم که کتابی را می خواهیم. می گویند که ما کتاب را دست هر کسی نمی دهیم. بعضی هم پولهای خیلی فراوانی می گیرند. اینجا هم مبلغ کمی گرفته می شود که لازم است گرفته شود. من خودم سابقاً مقاله ای راجع به ابن اشناس  داشتم که شخص معروفی بود. از طریق علما می خواستم شرح حال او را در بیاورم. از جمله به منزل آقای نجفی رفتم. ظاهراً کتاب کنار دستشان بود ، به من ندادند که ببرم. گفتند اینجا بنشین و بنویس. من آنجا نشستم و نوشتم. از در اختیار گذاشتن کتاب هیچ ابایی نداشتند. برخلاف بسیاری از علاقمندان به کتاب که عادت برعکس دارند و کتابی به کسی نمی دهند. ایشان اگر می شنیدند که مثلاً محدث ارموی کتابی را تصحیح می کند، دو سه نسخه به او می دادند. این هم از خصوصیات ایشان بود که در دراختیار قراردادن کتاب، ابا نداشتند. در هر صورت به نظر من یکی از برجستگی های حوزه علمیه قم، این کتابخانه با این عظمت است که فکر می کنم با این شرایط تک باشد و دومی نداشته باشد.

ایشان با اشاره به اینکه این که حاج آقا [محمود ] علاوه بر قصۀ کتابخانه و فهارسی که فرمودند، 40 هزار نسخه خطی دارند که الان در کتابخانه هست، ظاهراً 26هزار جلد می شود که تقریباً 15 هزار جلد آن مانده، عنوان کردند که از حاج آقا محمود تقاضا کنیم که از بقیه، یک فهرست الفبایی کوتاه در اختیار بگذارند. این حرف فلسفه دارد. فرض کنید الان در مشهد روی نسخه ذخیره سبزواری کار می کنند. دنبال نسخه ها هستند. از کجا معلوم که این نسخه در کتابخانه شما نباشد؟ به همین از ایشان تقاضا می کنیم که این کار انجام شود.

 از کارهای بسیار خوب مرحوم آقا و ایشان تصحیح احقاق الحق است، که کتاب خیلی مهمی است. بارها من به ایشان عرض کردم که این کتاب باید تجدید چاپ شود.

من می خواستم از ایشان تشکر کنم و باز هم عرض می کنم در این 50-60 سالی که با ایشان آشنا هستیم، در این رشته که ما هستیم و ایشان بودند، ما جز خدمت از ایشان چیزی ندیدیم.

والسلام علیکم و رحمت الله برکاته