Menu

اخبار کتابخانه

ﺳﻪشنبه 30 فروردین 1401
تعداد بازدید: 853
تعداد نظرات: 0

حجت الاسلام والمسلمین مختاری: لازم است احترام پیشکسوتان فهرستنگاری حفظ شود. فهرستنگاران به فهارس قدیمی صد در صد اعتماد نکنند.

جناب آقای مختاری رئیس موسسه شیعه شناسی نیز در دومین محفل فهرستنگاران نسخ خطی گفتند: ما ضمن احترام به پیشکسوتان عرصه فهرستنگاری، باید به اشتباهاتی هم که این فهرستنگاران داشته اند، توجه شود و صددرصد تسلیم حرف فهرستنگار اولیه نباشند تا در نسخه های بعدی این اشتباهات تکرار نشود. به عنوان شاهد به دو نمونه اشاره می کنم: مرحوم آقای دانش پژوه رحمت الله علیه که استاد فهرستنگاران است و حق ایشان به خوبی ادا شد، در فهرستواره فقه 1400ساله اسلامی و همچنین در فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و فهرست کتابخانه ملک که به اتفاق آقای ایرج افشار و آقای منزوی نوشتند، در آنجا کتاب معروف علامه حلی با عنوان "تذکره الفقهاء" را اینطور اسم برده اند: "تذکره الفقهاء علی تلخیص فتاوی العلماء" بر اثر اشتباه ایشان، برخی دیگر نیز به اشتباه افتادند و حتی در مقدمه چاپ جدید تذکره هم همین اسم ذکر شده است. درحالی که علامه حلی هم در کتاب "اجوبه المسائل المهناییه" و هم در کتاب "خلاصه الاقوال" اسم کتاب را "تذکره الفقهاء" عنوان کردند و هیچ دنباله ای ندارد. شیخ آقابزرگ هم در کتاب "الذریعه" همین طور اسم برده است. منشأ اشتباه مرحوم دانش پژوه این بوده که در عبارت علامه در مقدمه کتاب دقت نکردند. علامه در خطبه تذکره اینطور فرموده: "و قد عظمنا فی هذا الکتاب الموسوم به تذکره الفقها قد عظمنا علی تلخیص فتاوی العلماء و ذکر قواعد الفقهاء" که این عبارت " علی تلخیص فتاوی العلماء و ذکر قواعد الفقهاء " متعلق به عظمنای اولی است ولی آقای دانش پژوه به اشتباه فکر کرده اند که دنباله اسم کتاب است و اینگونه معرفی کرده است.
راجع به یک کتاب دیگر نیز شبیه این اتفاق افتاده است. یکی از آفات این است که گاهی این اشتباه در اسم گذاری به فهرستهای بعدی هم منتقل می شود. 
مورد دیگری که قدری از این عجیب تر است مربوط به یکی از فهارس قدیمی تر است: مرحوم آسید ابوالقاسم ریاضی خوانساری که استاد ریاضیات بودند و مسلط به کتب هیئت و ریاضیات. ایشان اشکالی گرفتند بر یکی از فهارسی که در حدود 100 سال پیش چاپ شده. در این فهرست زیجی معرفی شده است با عنوان "زیج شبکه" که در یکی از فهرستها، فهرستنگار نتوانسته است نام صحیح زیج را تشخیص دهد و کلمه شبکه را به غلط"شستگه" ثبت کرده است. و درباره آن بسیار توضیح داده است. آسیدابوالقاسم خوانساری چون استاد ریاضیات بوده اند، متوجه این اشتباه شده اند و این کلمه را کاملاً شرح داده است. ولی متاسفانه در فهرستهای بعدی هم این اشتباه تکرار شده. حتی یکی از دوستان فاضل که کتابی در تاریخ علم نوشته است، تیتر کتاب خود را پیرو همان اشتباه قبلی"زیج شستگه" قرار داده است! و به حرف متخصص این علم توجهی نشده است. مرحوم خوانساری در رساله ای با عنوان نگهداری "اخبار و کتب" که رساله بسیار نافع و جالبی است، این مطلب را به عنوان لطیفه ای در یکی از قسمتهای این رساله نوشته اند که در شماره 17-18 کتاب شیعه برای اولین بار منتشر شده است.
ایشان در پایان سخنان خود تاکید کرد: فرمایشاتی که دوستان فرمودند، همه قابل استفاده و متین هستند و اگر فرصتی شد، بعداً جمع بندی و استفاده خواهد شد.

تصاویر
  • حجت الاسلام والمسلمین مختاری: لازم است احترام پیشکسوتان فهرستنگاری حفظ شود. فهرستنگاران به فهارس قدیمی صد در صد اعتماد نکنند.