جناب استاد صدرایی خوئی در دومین محفل فهرستنگارن ضمن تشکر از برگزارکنندگان این جلسات و گرامی داشت یاد و خاطره سید عبدالعزیز طباطبایی، برای ایشان طلب مغفرت کردند و بیان داشتند، ایشان بر گردن همه فهرستنگاران جهان اسلام در ایران و عراق حق بزرگی دارند. ایشان در ادامه عنوان کردند: در ابتدا اجازه بدهید بنده درباره فهرستنگاران روایتی بخوانم که حضرت امیر صلوات الله علیه فرمودند: خذوا من اجسادکم و جودوا بها علی انفسکم و لا تبخلوا بها عنها. از جسمهای خود بکاهید و به روحتان ایثار کنید و در این راه بخل نورزید. یکی از مصادیق بارز این حدیث فهرستنگاران عزیز هستند که بر جسم شان مشقت روا می دارند و سختی ها را تحمل می کنند و جامعه بشریت را با این گنجینه های نفیس آشنا می کنند بدون اینکه ادعایی داشته باشند و اسمی از آنها در جایی ثبت شود و یا منتظر رونمایی از کتاب خود باشند. وقتی نفوس اهداف عالیه داشته باشند باعث می شوند که اجساد به مشقت بیفتند. تمام فهرستنگاران ما در یافتن یک نسخه شبانه روز زحمت کشیدند، منتها جامعه علمی ما یک درصد هم با این تلاشها آشنا نیستند. گاهی محققی مراجعه می کند و نسخه منحصری را درخواست می کند که این نسخه به برکت زحمات فهرستنگار شناسایی شده است. متاسفانه حتی مصححین از طریق همان فهرست به نسخه ای مراجعه می کنند، زحمت درج فهرست را در مآخذ به خود نمی دهند ولی از اگر فهرستنگار دچار اشتباه شده باشد، قید می کنند. این نشانه عدم شناخت جامعه از مشقت فهرستنگاری است و اینکه حتی طبقه مصححین با سختی های فهرستنگاری آشنا نیستند. فهرستنگاران ذخایر مهمی برای جامعه علمی و دینی کشور هستند و باید فکری شود تا جامعه با تلاشهای این عزیزان آشنا شود. متاسفانه فهرست خوانی در جامعه علمی ما مغفول است و به عنوان یک پیشنهاد مطرح شود که حداقل در جامعه کتابداری درسی با عنوان فهرست خوانی ایجاد شود. به نظر بنده فهرستنگاران جز مظلوم ترین قشر محققین جامعه هستند که تلاشهای آنها در نهایتِ مشقت و شناخت شان و علم جامعه به زحمات این افراد در نهایتِ قلت است.

ایشان در ادامه افزودند: البته از استاد مختاری عاجزانه تقاضا داریم که جامعه علمی شیعه را با تلاشهای فهرستنگاری آشنا کنند. و زحمات این فهرستنگاران را به جامعه علمی منعکس کنند. به این ترتیب که ما پلی ایجاد کنیم بین نسخه های خطی و مراکز عملی حوزوی و دانشگاهی. مثلاً دانشگاه علوم پزشکی مطلع باشد که در کتابخانه مسجد اعظم 150 نسخه خطی پزشکی نگهداری می شود. و زحمت فهرستنویسی تفصیلی این نسخه ها را به عهده آنها بگذاریم. و یا باید موسسه کلام، نسخه های خطی کلامی کتابخانه ها را به دانشجویان خود معرفی کند تا بدانند که در کشور چنین نسخه هایی موجود است. تمام رشته های علمی ما عقبه علمی شان در همین مخزن های خطی است. ما باید مطالعات میان رشته ای بین کتابخانه ها و این رشته های علمی برقرار کنیم تا دانشجویان رشته های مختلف بدانند که در ایران چه نسخه هایی وجود دارد و برای آن فکری کنند. این امر می تواند تحولی در معرفی این آثار برای جامعه باشد و به فهرستنویسان هم قوت قلبی بدهد که محصولاتی که تولید می کنند به مصرف مراکز علمی می رسد.

ایشان در نهایت به این نکته اشاره کردند که الان با گسترش کتابخانه های جدید دیگر کتابخانه های سنتی پاسخگو نیستند و ما به مخازن مشترک و جامعی در سطح ملی نیاز داریم. باید در فضای مجازی مثلا مخزن نسخه های خطی ایران را داشته باشیم. به این صورت که هر کتابخانه ای دارایی خود را در آن عرضه کند تا محقق ما با یک مرکز سروکار داشته باشد. باید حق مالکیت کتابخانه ها باید سازوکار داده شود و حق معنوی این کتابخانه محفوظ بماند. به این ترتیب روند مطالعات نسخه های خطی و سنگی در ایران انشاالله سامانی پیدا کند و مشکلی که مراجعه کنندگان به کتابخانه دارند و اغلب عنوان می کنند که به نسخه دست پیدا نمی کنند با این مسئله انشاالله حل شود.

تهیه و تنظیم: بنت الهدی موحدی محب