در نشست صمیمی که در شامگاه 24 فردوردین ماه، مقارن با 11 رمضان المبارک در کتابخانه مسجد اعظم برگزار گردید، پس تلاوت آیاتی چند از کلام الله مجید اساتید و مهمانان گرامی هر یک به ایراد سخن پرداختند:

در ابتدا جناب حجت الاسلام و المسلمین استاد سید احمد اشکوری به نکاتی اشاره کردند و گفتند: برای این گونه مراسمات هزینه و وقت زیادی صرف می شود و باید دقت شود که بهره وری هر چه بیشتری از این جلسات بشود و تنها به سخنرانی حرفه ای بسنده نشود. حضراتی که در اینجا تشریف آورده اند، به عنوان فهرستنگاران نسخ و قشر خاصی از فرهنگ ما هستند و باید چند نکته در این جلسات توجه شود: اول اینکه فهرست نسخه های خطی چیست و به چه معناست؟ سپس توجه شود که نتیجه فهرستهای نسخه های خطی چیست؟ بنده همیشه گفته ام: فهرست نسخه های خطی کلید فرهنگ ماست. اشخاصی که در کتابخانه ها نیستند و یا در کشور دیگری هستند به واسطه این فهرستها می توانند کتابهای فرهنگی یک کشور را بشناسند و چگونگی استفاده از آنها را بدانند. مرحله سوم اینکه فهرستنگار کیست؟ و چه خصائصی از دید فرهنگی باید داشته باشد؟ دانشی که یک فهرستنگار نسخ خطی باید اطلاع داشته باشد، چیست؟ مخصوصاً فهرستنگاران کشورهای اسلامی که قهراً بیشتر نسخه های خطی این کشورهای نسخه های اسلامی هستند. باید توجه داشت که یک فهرستنگار نسخه های خطی اسلامی تا چه اندازه از علوم اسلامی اطلاع دارد؟ که توانایی تشخیص کتاب و موضوع آن را داشته باشد. و بداند چه چیزی از این نسخه را باید در فهرست منعکس کند. از مسائل دیگری که ما باید در نظر داشته باشیم، این است که فهرستنگار نباید شتابزده عمل کند و باید حوصله کافی برای بررسی هر نسخه داشته باشد. به عنوان مثال بنده در کتابخانه حضرت آیت الله حکیم در نجف نسخه های خطی را بررسی می کردم، به کتابی برخورد کردم که زبان فارسی به لهجه افغانی داشت (فارسی دری) از آنجایی که من لهجه افغانی نمی دانم، ناچار شدم یک مرتبه از ابتدا تا انتهای کتاب را بدقت بخوانم و از اصطلاحات خاص لهجه افغانی اطلاع پیدا کنم و بفهمم که موضوع این کتاب چیست، تا بتوانم آن را فهرستنگاری کنم. یکی دیگر از مسائل مهمی که باید به آقایان فهرستنگار به صورت دقیق متذکر شویم این است که فهرستنگاری را به عنوان یک رسالت فرهنگی ادا کنند، نه برای کسب درآمد و تجارت. شخصی به کتابخانه آیت الله حکیم در نجف آمدند و پرسیدند: چه نسخه های خطی در این کتابخانه موجود است؟ من تعدادی از نسخه ها را بازگو کردم. ایشان به سرعت یادداشت می کرد و بعد به صورت مقاله در یکی از نشرات تهران چاپ کرد. بنابراین فهرستنگار می باید به عنوان رسالت خود به کار خود نگاه کند. اگر این چنین باشد، فهرست او ارزنده است و او می تواند یک فهرستنگار باشد.

البته پیشنهاد من این است که در این گونه جلسات یکی از متخصصین صحبت تخصصی داشته باشد تا اشخاص برای بهره وری از این جلسات استفاده ای داشته باشند نه مجرد حضور یا فقط گفت و شنود. انشاالله خداوند به همه ما توفیق دهد که بتوانیم افراد مثبتی باشیم.

ایشان پس از استماع سخنان تعدادی از مهمانان و اساتید، در بخش دوم صحبتهای خود فرمودند:

لازم است که در این جلسات یک شخص با تخصص یکی از شاخه های فهرستنگاری را به عنوان سخنران رسمی جلسه دعوت کنید و آقایان در همان محدوده اگر سوالی یا نقدی دارند مطرح کنند که بهره برداری درستی صورت بگیرد. به عنوان مثال در باب عناوین کتابها که چگونه باید باشد، مثلاً عنوان کتاب «مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام» صحیح نیست. مولف کتاب عنوان صحیح آن را «مسالک الافهام الی توضیح شرایع الاسلام» ذکر کرده است. این نوع اسامی گذشته از اینکه محدوده کار را بیان می کند، التفات ادبی خیلی عالی نیز دارد.

گاهی برخی افراد بدون مطالعه مطلبی را عنوان می کنند و دیگران نیز بدون توجه به آن پروبال می دهند و این صحیح نیست. بعنوان مثال آقای نجفی صحیفه سجادیه ای را منتشر کردند و در مقدمه آن ذکر کردند که زیدیه صحیفه سجادیه مختصری دارند. آقای علینقی منزوی در جلد اول فهرست کتابخانه مرحوم مشکات که مربوط به قرآن و دعاست، این حرف را پروبال داده اند که صحیح نیست. بنده تحقیق کرده ام چنین چیزی وجود ندارد. حتی یکی از دانشمندان بزرگ زیدیه به نام عبدالواسع الواسعی صحیفه سجادیه ای چاپ کرده است که همین صحیفه است و اشاره ای به مختصر بودن آن نکرده است. بنابراین باید در اسامی و موضوعات تحقیق و دقت بیشتری شود. بنابراین پیشنهاد می شود که از متخصصین در هر حوزه دعوت شود تا به صورت تخصصی درباره موضوعات بحث و گفتگو شود. و به صورت مکتوب در جلسات بعدی بین حضار توزیع شود تا از مطالب گفته شده استفاده شود و فراموش نگردد.

تهیه و تنظیم: بنت الهدی موحدی محب