در روز 24 آبان 1400 کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی میزبان جمعی از مدیران و کارشناسان کتابخانه های تخصصی استان قم (مکتا) و اساتید و فعالان عرصه کتاب و کتابخوانی بود.

در این جلسه که به مناسبت گرامیداشت هفته کتاب و کتابخوانی و روز کتابدار در سالن کنفرانس کتابخانه مسجد اعظم برگزار شد، ابتدا جناب آقای رجبیان دبیر مکتا ضمن خوش آمدگویی به مهمانان و تبریک روز کتابدار به مشکلاتی که به واسطه فراگیری بیماری کرونا در دو سال گذشته فعالیت کتابخانه ها را تحت تاثیر قرار داده است، اشاره کردند و گفتند کشور ما در طول این دو سال با شرایط خاصی روبرو بوده است به طوری که خاطره این ناملایمات و سختی ها برای همیشه در حافظه ها باقی خواهد ماند. بخصوص بخش فرهنگی که بخش آسیب پذیر جامعه هستند، طبیعتاً از این شرایط بیشتر آسیب دیده اند ولی علیرغم همه مشکلات دوستان درهر قسمتی که به فعالیت مشغول بودند افتان وخیزان این مسیر را ادامه دادند و خوشبختانه الان به شرایطی رسیدیم که مشکلات کمتر شده و توانسته ایم بر آن فائق آییم و این ظرفیت فراهم شد که دوباره دورهم جمع شویم.

همچنین ایشان از اینکه مجمع کتابخانه های تخصصی (مکتا)، با تمام فرار و نشیبها توانسته است به کار خود ادامه دهد، ابراز خوشحالی کردند و عنوان کردند، در حال حاضر خوشبختانه از مرزهای استانی تا حدی عبور کرده و در حال اجرای چشم انداز مکتا هستیم. وی با اشاره به اینکه تا کنون 50 مرکز در سطح استان عضو مکتا هستند، ابراز امیدواری کرد که در آینده ای نه چندان دور شاهد پیوستن کتابخانه های بزرگ حوزوی و دانشگاهی کشور به این مجموعه باشیم. همچنین ایشان اذعان داشتند که در کنار فعالیتهای این مجموعه، جلسات کمیته های مکتا هم به صورت جلسات تخصصی در حال برگزاری است. از جمله جلسات کمیته منابع چاپی کهن و نادر. در پایان اظهار داشتند، خداوند را شاکریم که به هر حال توانسته ایم به بهترین وجه به ارائه خدمات به مراجعه کنندگان و محققین بپردازیم.

پس از سخنان جناب آقای رجبیان تفاهم نامه بین کتابخانه دانشگاه علامه و مکتا که دو سال پیش به امضا رسیده بود، تمدید گردید.

در بخش دیگری از این برنامه، جناب آقای دکتر طاهری به ایراد سخن پرداختند و ضمن تبریک روز کتابدار به جایگاه کتابداران در عرصه پژوهش اشاره کردند و یادآور شدند که دوسال گذشته در چنین روزی در خصوص یکی از نقشهای جدید کتابدارن با عنوان دستیار پژوهش(research assistance ) صحبت شد و امروز نیز درباره نقش جدید دیگری که کتابداران با آن مواجه هستند صحبت خواهیم کرد. ایشان ضمن اشاره به وضعیت کنونی کشور که حوزه کتابداری به سمت داده محوری و داده گرایی سوق پیدا کرده است، عنوان کردند، سعی کردیم تمرکز خود را روی این مبحث قرار دهیم و یک نقش بسیار خوب و کاملا متناسب با فضای امروز را پیدا کنیم تحت عنوان کتابدار داده (data librarian) البته در خصوص کتابداران نقش های بسیاری در این رابطه وجود دارد، مانند: کتابدار وب معنایی(semantic web librarian) و ... .

دکتر طاهری تاکید کردند، به طور کلی کتابداران نقشهای مختلفی را متناسب با تحولات روز می پذیرند که این نشان‌دهنده توجه خاص کتابخانه ها به این مباحث است و سعی در بروز رسانی خود دارند و متناسب با شرایط حرکت می کنند. ایشان افزودند: کتابدار داده و مدیریت داده-محور به نقش کتابداران در این تحولات اشاره دارد و مشاهده شده است در طول تاریخ، کتابخانه ها اولین ارگانهایی بودند که از کامپیوتر برای سهولت کار خود استفاده نمودند و به طور کلی جز سازمانهایی هستند که همواره از فناوری های روز دنیا استفاده می کنند و سعی کردند همگام با تحولات جهانی حرکت کنند تا بتوانند پاسخگوی نیاز کاربران و پژوهشگران باشند.

دکتر طاهری ابتدا به بررسی دلیل ایجاد چنین نقشهایی پرداختند و بیان کردند، بازخورد علم اطلاعات به این تحولات بسیار خاص است و باعث شده است که شاهد ایجاد چنین نقشهایی در کتابخانه ها باشیم. دلیل دیگر، نیاز جامعه کابران بوده است که به طور طبیعی با دسترسی به منابع دیجیتال، انتظارشان از کتابخانه و کتابدار بالاتر می‌رود و حتی انتظارات جدیدی ایجاد می شود و این امر کاملاً اجتناب ناپذیر و امری عادی است. این تحولات بهانه ای است تا ما با اصطلاحات جدیدی در این زمینه آشنا شویم مانند: کتابخانه دیجیسالی (digical library) یعنی کتابخانه ای که هم بعد دیجیتالی دارد و هم بعد فیزیکی.

ایشان در بخش دیگری از سخنان خود به تبیین تعریف جامعی از کتابدار داده پرداختند و گفتند، طبق یکی از تعاریف متداول در منابع کتابداری، کتابدار داده، متخصص اطلاعاتی است که با توسعه دانش و مهارتهای فنی خود راه حل های عملی برای اشاعه و مصور سازی داده را به کار می برد.

در بخش دیگری از این برنامه جناب آقای جلیسه ضمن ابراز خرسندی از حضور در این جمع صمیمی، روز کتابدار را تبریک گفتند و افزودند: اگر ما به عنوان پژوهشگر به راحتی به کتابخانه مراجعه می کنیم و در مدت زمان کوتاهی به مطلبی که نیاز داریم دسترسی پیدا می کنیم حاصل تلاش های زیاد کتابداران و کارشناسان کتابخانه هاست. و همانگونه که دیگر بزرگواران اشاره کردند، مجموعه ای عظیم زحمت کشیده اند و فرایندی را طی کردند تا این آسانی و رفاه برای ما ایجاد شود. لذا باید قدردان زحمات کارشناسان و کتابدارن باشیم که واقعاً در طول سال و در سخت ترین شرایط مشغول فعالیت هستند.

وی با اشاره به این موضوع افزود، همانگونه که بارها گفته ام قم پایتخت کتابخانه های ایران است، هم از جهت تنوع و هم از جهت تعداد کتابخانه به نسبت جمعیت و وسعت جغرافیایی واقعاً قابل قیاس با هیچ یک از شهرهای ایران نیست و خوشبختانه از جهت خدمات دهی نیز کتابخانه های قم به نسبت بسیاری از کتابخانه های دیگر در سطح کشور پیشرو، بروز و در دسترس تر بوده اند. این تحول خواهی که در کتابخانه های قم به برکت و جود اساتید بزرگی چون دکتر طاهری ایجاد شده است، نشان می دهد که بستر مناسبی از این جهت در قم وجود دارد و شاید به دلیل عرضه نادرست بوده که این خدمات به چشم نمی آید و باید بازبینی صورت بگیرد. وجود مکتا خود محملی است که می تواند این بستر را به شکل مناسبی ایجاد کند و نمونه آن امضای تفاهم نامه های متعدد با کتابخانه های مختلف نه تنها در ایران بلکه در کشورهای همجوار و همسایه است. این نشانه همت و علاقه مدیران و کارشناسان کتابخانه هاست که جای تقدیر و تشکر دارد.

ایشان در ادامه سخنان خود به برگزاری جلسات تاریخ شفاهی کتابخانه ها اشاره کردند و این کار را بسیار کار ماندگار و خوبی خواندند و افزودند، این کار از جنس کارهایی است که در درازمدت آثار خود را نشان می دهد و شاید آیندگان به اهمیت آن پی ببرند.

جناب آقای جلیسه در بخش دیگری از سخنان خود به فلسفه وجودی و علت پیدایش هفته کتاب اشاره کردند و تاریخچه آن را اینگونه بیان نمودند: در سال 1338 شمسی در کتابخانه مرکزی تبریز که یکی از کتابخانه های قدیمی عمومی در ایران است، آقای علی دهقان مدیر کل فرهنگ همراه با جمعی تصمیم میگرند که در شهریور ماه هفته ای را به نام هفته کتاب نامگذاری می کنند. این تصمیم به دو دلیل یکی آشنایی مردم با کتابخانه و دیگری کمبود منابع گرفته می شود. که این داستان به تفصیل در نشریه کتابخانه ملی تبریز منتشر شده است و با استقبال مردم روبرو می شود. این اقدام باعث می شود که حجم قابل توجهی از منابع به سمت کتابخانه ها سرازیر شود. و از طرفی خیّرینی پیدا می شوند که از نظر مالی به کتابخانه کمک می کنند. خبر این کار بزرگ به تهران کشیده می شود و وزارت معارف وقت تصمیم می گیرد که این کار را به صورت ملی انجام دهد.

ایشان تاکید کردند، این دو دلیل و دغدغه هنوز هم در کتابخانه های ما وجود دارد و رفع نشده است. و این نکته بسیار مهمی است که کتابخانه ها و کتابداران هنوز نتوانسته اند خود را آنگونه که باید به جامعه بشناسانند و این نقصی است که به کتابخانه ها مربوط می شود، چراکه فعالیتهای خود را فقط در محدوده مجموعه خود معرفی می‌کنند و ارائه می دهند. شاید لازم باشد که کتابخانه ها مقداری سطح اطلاع رسانی خود را افزایش دهند.

در پایان مدیر کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی جناب آقای راه نورد ضمن تبریک این روز به جمع حاضر و تقدیر و تشکر از زحمات کارشناسان و کتابداران، به پاس قدردانی از زحمات اساتید این مجموعه از حجت الاسلام و المسلمین سید حسن سجادی، حجت الاسلام والمسلمین علی سلیمانی، جناب آقای دکتر سیدمهدی طاهری، جناب آقای مصطفی محفوظی و جناب آقای مجید غلامی جلیسه به عنوان اساتید کتابداری و فعالان عرصه کتاب تقدیر به عمل آمد.

همچنین از طرف دفتر آیت الله علوی بروجردی به مهمانان هدایایی تقدیم گردید.