کتاب «تاريخ ايران» تاليف «محمدحسن بن علي اعتمادالسلطنه مراغي» است. در این اثر، تاریخ ایران از آغاز تا زمان ناصرالدین شاه قاجار (زمان تالیف اثر) را بیان می‌شود. در مقدمه کتاب آمده که برای نوشتن این کتاب نه تنها از منابع رومی و یونانی همچون هردوت، گزنفون و کتزیاس استفاده شده بلکه از منابع تاریخ عجم و عرب نیز بهره برده اند.

اعتمادالسلطنه بیان می‌دارد که هرچند منابع یونانی به دلیل عدم تغییر تاریخ و دلایل دیگری چون به یغما نرفتن و آتش نگرفتن کتابخانه‌ها بسیار معتبر هستند، اما تاریخ ایران را با تاریخ سیروس یا همان کیخسرو بن کیکاووس شروع می‌کنند. در صورتی که در منابع ایران باستان و عربی، تاریخ ایرانیان با سلسله مه‌آبادیان شروع می‌شود و بسیاری از پادشاهان این سلسله درجه پیغمبری نیز داشته‌اند!

مولف در مبحثی جداگانه به بیان نسبنامه سلسله قاجار و طوایف این قوم پرداخته و در جدولی اسامی سلاطین قاجار، دختران و پسران سلسله قاجاریه، امیرزادگان و صاحب منصبان دولت علیه را آورده است. همچنین نام وزراء وزارت‌خانه‌هایی چون وزارت جنگ، وزارت دفتر استیفاء (سازمان امور مالیاتی)، وزارت امور خارجه، وزارت دربار، وزارت علوم و ... به تفکیک شهر آمده است. و در بخش انتهایی کتاب، اطلاعاتی درباره هریک از کشورهای جهان ارائه می‌شود.

در ابتدای کتاب نیز جدولی با عنوان «سالنامه سال 1292» آمده که در آن به تطابق تاریخ هجرت نبوی با تواریخ دیگری چون تاریخ میلادی، تاریخ بخت النصر، تاریخ بنای شهر رم، تاریخ یهود و ... پرداخته شده و سپس وقایع مهم از تاریخ خلقت حضرت آدم سلام الله تا زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و ظهور بعضی اختراعات و صنایع بعد از ولادت حضرت عیسی سلام الله را مطابق تقویم ذکر می‌کند.

این اثر در تهران، سال ‎۱۲۹۲ قمري، به خط نسخ، در قطع وزیری و بدون صفحه شمار منتشر شده است. در حاشیه صفحات توضیحاتی مختصر به خط تحریری نگاشته شده و نقشه‌ای قدیمی از ایران و ممالک آن با اسامی کهن آن مناطق در کتاب موجود است.

این کتاب در کتابخانه آیت‌الله العظمی بروجردی (ره) با شماره 3120 ثبت شده و از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه با آدرس blib.ir یا با لینک مستقیم زیر برای عموم، بدون نیاز به نام کاربری و کلمه عبور قابل مشاهده است.

http://blib.ir/diglib/GetFile.aspx?FileGUID=C97B6015-F241-4E97-93EC-70972AC0AE7C&CMD=WPV

تهیه و تدوین: حمیده روزبهانی 

کارشناس کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی