شیوه ها و رهنمودهای انتخاب مجله مناسب(1)

در این کارگاه که به همت کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی به صورت مجازی برگزار می شود، دکتر طاهری مدرس کارگاه به معرفی ابزارهایی پرداختند که برای انتخاب مجله مناسب مورد استفاده قرار می گیرد. در این سایتها و ابزار های جستجو از شما سوالاتی پرسیده می شود تا جستجو را خاصتر کند و مجلات کاملا مرتبط با موضوع مقاله باشد. به عنوان مثال در find my journal، حتی می توانید سطح مجلات را مشخص کنید و همه این امکانات را با چند سوال که از ابتدا مطرح می کند در اختیار می گذارد و همین باعث می شود جستجوی شما اصطلاحاً پالایش یا refind شود و نتایج دقیقاً همان چیزی باشد که مدنظر شماست.

در این جلسه ابتدا یک سری رهنمودها در رابطه با اینکه چرا باید مقاله چاپ شود و نکاتی درباره انتخاب مجلات برای چاپ و ارزیابی مقالات ارائه می شود و یک سری نکات کلی اما کاربردی و مهم بیان می گردد.
در بخش دیگر و اصلی کارگاه به معرفی ابزارهای انتخاب مجلات می پردازیم که بسیار کمک کننده خواهند بود.

و اما بخش سوم کارگاه به معرفی منابع مفید می پردازد مثلاً لیست تمامی مجلات اسکوپوس را در کجا می توانیم پیدا کنیم و همچنین به معرفی یک سری سایت که قدم به قدم در نوشتن مقاله همراهی و کمک می کند.

بخش اول؛ رهنمودها

1. دلیل اصلی و یکی از مهمترین دلایل انتشار مقاله، ارتباطات علمی و گسترش علم است.scholarly communication یعنی هم نکته ای را از طریق انتشار مقاله به دانش آن حوزه اضافه کنیم و هم با نویسندگان دیگر ارتباط برقرار نماییم و با حرفه مندان و مخاطبان ارتباط برقرار کنیم. یعنی افراد می توانند از طریق نوشتن مقاله با جامعه علمی ارتباطی در سطح گسترده تر برقرار کنند. انتشار مقاله، گستردگی بیشتری حتی نسبت به سخنرانی دارد.
2. دومین دلیل visibility مقاله است. یعنی دیده شدن. یک پژوهشگر دوست دارد که دیده شود و به جامعه علمی معرفی گردد. اولا از جنبه های مختلف این دیده شدن مهم است. بدلیل اینکه وقتی دانشگاه محل تحصیل وی را رتبه بندی می کنند از روی عملکرد دانشجویان و پژوهشگران آن بررسی می کنند. پژوهشگر اگر visible نباشد امکان بررسی عملکرد وی وجود ندارد.
3. دلیل دیگر استفاده از تسهیلات است. به عنوان نمونه نوشتن پایان نامه. در صورت نوشتن آن به دانشجو مجوز دفاع داده می شود و دانشجو فارغ التحصیل می گردد. که بخشی از نمره پایان نامه، مربوط به انتشار مقاله است. همچنین برای ارتقا و ترفیع در جایگاه علمی و کاری خود باید مقاله چاپ کنید و تا مقاله چاپ شده نداشته باشید، از لحاظ جایگاه، پیشرفت نمی کنید. در این راستا همیشه یک چالش بزرگ وجود دارد و آن اینکه چگونه مقاله بنویسیم؟ چه نوع مقاله ای و با چه سبک و ساختاری بنویسیم؟ و بعد از آن، اینکه چگونه و کجا منتشر نماییم؟ در این مرحله، یک فاکتور بسیار مهم، انتخاب مجله است.

بحث این کارگاه چگونگی انتخاب مجله است. در دنیا حدود 30 هزار عنوان مجله علمی وجود دارد و دانستن اینکه کدام مجله از لحاظ موضوع با مقاله ما مرتبط است، بسیار مهم است و همچنین اینکه کدام مجله در سطح مقاله ما قرار دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر نتوانیم مجله مناسب پیدا کنیم دچار چالش جدی می‌شویم.

مجلات اصرار دارند که خوانندگان خود را بیشتر کنند و افراد بیشتری به آنها مراجعه نمایند. به این دلیل که اگر مجله ای خواننده زیادی نداشته باشد، بار علمی آن از سوی ناشر زیر سوال می رود، چرا که ناشران به دنبال انتشار  مجلاتی هستند که خواننده زیادی داشته باشند و بتوانند از طریق انتشار آن کسب سود بیشتری کنند.

باید به خاطر داشته باشیم به همان اندازه که نوشتن مقاله دشواری داشته، انتخاب مجله برای انتشار مقاله نیز مهم و دشوار است. بسیاری از اوقات مقالات خوبی نوشته می شود، ولی متاسفانه جای درستی چاپ و منتشر نمی‌شود. بنابراین باید یاد بگیریم چطور مجله مناسب انتخاب نماییم.

مقالات را باید از دل پایان نامه استخراج کنید، دوباره روی آن کار کنید تا قابل انتشار و مناسب چاپ شود.

یک نکته مهم:

انتشار یک تجارت است و ناشران مجلات برای چاپ مقاله پول دریافت می نمایند و کسب اعتبار می کنند. همه ویراستاران نیز در همین فضا کار می کنند. در فضای داوری تجاری، وقتی وارد فضای انتشار مقاله می شوید با تجارت سروکار دارید و باید مانند یک تاجر رفتار کنید، همچنین در این زمینه رقابت نیز وجود دارد، چرا که هزینه پایگاهها و اشتراک مجلات بسیار بالاست و پول زیادی بابت آن پرداخت می کنند. به عنوان مثال پایگاهی مثل ساینس دایرکت برای اشتراک به تنهایی 7 الی 8  میلیارد تومان دریافت می کند تا در سال بتوانید از آن استفاده کنید!

نکته بعدی اینکه مجلات از طرف ناشران تحت فشار هستند و باید کاری کنند که خواننده مقالات آنها زیاد شود وگرنه ناشر به سراغ مجلاتی می‌رود که خواننده بیشتری دارند تا بتوانند بیشتر کسب درآمد کنند.

سوالی که اینجا مطرح می شود اینکه مقاله خود را کجا منتشر کنیم؟ از آنجایی که حدود30 هزار مجله علمی وجود دارد که داوری می شوند باید دقت کنیم، چراکه استراتژی های متفاوتی برای این کار وجود  دارد:  مثلا براساس نوع مجله انتخاب کنیم و یا براساس داوری انتخاب نماییم یعنی بخواهیم حتماً کار ما ارزیابی شود و بازخورد بگیریم و کار خود را کامل کنیم. داوری، بخصوص برای مجلات بین المللی بسیار ارزشمند است و چیزهای جدید یاد می‌گیریم. همچنین این نکته مهم است که مجله، خوانندگان خوبی داشته باشد، مثلا یک مقاله، نوشته شده و نیاز است که دیده و مطرح گردد، چرا که در مقاله خود نوآوری جدیدی صورت گرفته است و یک نظریه مطرح شده است که باید دیده و خوانده شود، اما نویسنده آن به دنبال گرفتن  امتیاز نیست ولی قصد مطرح شدن و دیده شدن دارد. بنابراین به سراغ مجله ای می رود که خواننده بیشتری دارد ممکن است این مجله در پایگاههای معتبر چون WOS ایندکس نشده نباشد ولی خوانندگان زیادی داشته باشد. ممکن است دنبال مجله سطح بالا باشیم که یک ناشر بین المللی قوی منتشر می کند، مجله ای که IF بالایی دارد و در پایگاههای معتبر نمایه می شود. معمولا پرستیژ ژورنالها در پایگاههایی نمایه می‌شوند که هزینه بالایی برای اشتراکشان می‌گیرند پس کاربر کمتری دارند، در نتیجه خواننده مقاله هم پایین می آید.

ممکن است زمان انتشار برای شما مهم باشد، مثلا دانشجوی دکترا هستید و نیاز به مجله ای دارید که مقاله شما را در زمان کم داوری و منتشر نماید. بنابراین زمان برای شما مهم می شود.

فاکتور دیگر برای انتخاب مجله مناسب، IF آن است. مجلاتی که استناد زیادی دریافت می کنند یعنی مقالات سطح بالایی دارند و نویسندگان حوزه خاص به آن استناد زیادی می دهند.

نکته:

بخشی از فاکتورهایی که گفته شد، در مجلات ایرانی خیلی کاربرد ندارند ولی معمولا در مجلات بین المللی رعایت می‌شوند مثلاً طول زمان داوری که ممکن است حدود 5 الی 6 ماه طول بکشد تا داوری شود.

نکاتی که گفته می شود بسیار مهم و حیاتی است. حیاتی به این معنا که بودن یا نبودن این فاکتورها باعث رد یا تایید مقاله می شود. یکی از چیزهایی که در انتخاب مجله باید در نظر بگیرید اهداف آن مجله است.

اگر شما از ابزارها برای یافتن مجله مناسب استفاده کردید، یا خود به جستجو پرداختید و مجله مناسب را انتخاب کردید، باید حتما این نکته را بررسی کنید که مجله مورد نظر چه مطلبی را منتشر می کند و محدوده یا scope مجله چیست و یا هدف از انتشار آن چیست؟

به این منظور باید به سایت مجله مراجعه نموده و دامنه و اهداف آن را بررسی کنید، پس از آن بر طبق ساختار مجله مقاله خود را تنظیم نمایید. یک راهکار که احتمال پذیرش مقاله را بالا می برد اینکه با سردبیر یا معاون آن مجله ارتباط برقرار کنید و از طریق ایمیل یا هرگونه دسترسی دیگر، درخواست انتشار مقاله خود را مستقیماً مطرح نمایید. در همین بین، اگر قبلاً مقاله دیگری در این مجله داشته اید، عنوان کنید تا احتمال پذیرش مقاله شما باز هم بالاتر رود.

در حقیقت یکی از کارهایی که برای پذیرش مقاله شما انجام می گیرد این است که بررسی می‌کنند که آیا شما مقاله دیگری در آن مجله داشته اید یا خیر. ارتباط مستقیم با سردبیر، نکته بسیار مهمی است و 80 درصد مواردی که مستقیماً به تایید سردبیر رسیده باشد، پذیرش می شود.

راه دیگری که مطمئن شوید مجله، مناسب موضوع شماست این که در یک بازه زمانی معین مثلاً 5 ساله مقالات آن مجله را مطالعه کنید. که باید در این بازه زمانی حدود سه الی پنج مقاله در موضوع شما منتشر کرده باشد.

همچنین باید محدودیتهای مجلات را بررسی کنید و دقیقا طبق همان، مقاله خود را تنظیم نمایید. مثلاً تعداد صفحات، مطابق با آنچه گفته شده، باشد. نه بیشتر و نه کمتر.

بررسی IF مجلات بسیار مهم است و برای اطلاع از آن باید به دو پایگاه مراجعه کنید: یکی در لیست JCR و دیگری در لیست سایمگو(SCImago)

فرایند انتشار مقاله معمولاً بدین شکل است که باید طی شود:

ابتدا ارسال یا submission است که اکثر مواقع در همین مرحله، مقاله رد می شود، اگر در این مرحله پذیرفته شد، به مرحله داوری می رسد، که گام بزرگی برداشته شده است. بعد از این مرحله وارد مرحله داوری می شود مرحله refereeing. در این مرحله نیز امکان رد شدن زیاد است. مرحله بعدی اعمال اصلاحات یا revision یا بازخورد داوران است که هیچ مقاله ای بدون گذر از این مرحله پذیرفته نمی شود و یا به ندرت اتفاق می افتد که بدون گذر از این مرحله پذیرفته شوند. بازخورد داوران یا اصلاحاتی که از نظر داوران باید در مقاله اعمال شود، دو نوع است: یکی اصلاحات جزئی یا minor دیگری، اصلاحات اساسی و کلی یا major. گاهی پس از مرحله اصلاحات، باز هم  revision اتفاق می افتد که به ندرت شاهد آن هستیم.

کیفیت مجله در پذیرش یا رد آن بسیار مهم است. اگر مقاله ترجمه مناسبی نداشته باشد، با وجود کار خوب، رد می‌شود. یکی از بهترین راه حلها در این زمینه این است که شخص دیگری مقاله شما را ویرایش کند، راه حل دیگر این که به همان پایگاهی که مقاله را برای داوری ارسال کرده اید، برای ویرایش بسپارید. این پایگاهها، معمولا خدمات ویرایشی دارند که اصلاحات لازم را انجام می دهند و اشکالات را برطرف می نمایند، در این صورت احتمال پذیرش مقاله خیلی بالا می رود و چون از محتوای مجلات مطلع هستند و حتی ممکن است مجله مناسبی را پیشنهاد دهند و این بسیار مفید است.

نکته

مقالات قبل از پذیرش manuscript یا دستنویس گفته می شود، و بعد از پذیرش به آنها article می‌گویند. به این دلیل که در گذشته مقالات ابتدا به شکل دستنویس به مجلات ارسال می شدند و پس از پذیرش توسط مجله تایپ و منتشر می شد.

چند نکته کلی ارائه می شود برای اینکه بدانیم چرا مقالات معمولاً رد می شوند: دلایل رد مقالات

1. ممکن است به دستورالعملهای مجله توجه نشده باشد و رعایت نگردیده است.
2. انتخاب اشتباه مجله که ممکن است مرتبط با موضوع انتخاب نشده باشد.
3. اگر ایده ها پراکنده باشند و روی آنها تمرکز لازم نباشد.
4. سه رکن اصلی پژوهش یعنی: روش شناسی، سوالات پژوهش و نتایج با یکدیگر همراستا نیستند.
5. اگر ترجمه به زبان انگلیسی به درستی صورت نگرفته باشد.
6. اگر در چکیده بیشتر توصیف بیاوریم و تمرکز روی متن اصلی نداشته باشد.
7. تجاوز از تعداد واژگان تعیین شده.
8. اگر در ساختار، بیان مسئله خوبی نداشته باشیم.
9. اگر روش شناسی مقاله خیلی طولانی یا خیلی کوتاه باشد.
10. ممکن است نمونه گیری درست انجام نشده باشد.
11. آمار دقیقی نیاورده باشید، چون در نتایج تغییر ایجاد می کند و گاهی موردی اشاره نشده باشد یا روی یافته اصلی تاکید نشده باشد.
12. عدم تمرکز و بحث روی یافته ها.
13. یافته ها تناسبی با نتایج نداشته باشد.
14. اطلاعات جدید در پژوهش، به روشنی توضیح داده نشده و تاکید بر نوآوری جدید نشده باشد.
15. ممکن است به محدودیتها و نقاط قوت پژوهش اشاره نشده باشد.
16. اگر نکات اصلی را درست و روشن توضیح نداده باشید.
17. در رفرنسها، دستورالعمل ها درست رعایت نشده باشد.
18. اگر در تعداد رفرنسها از تعدادی که مجله مجاز دانسته تجاوز کرده باشید.
19.  در مورد جداول و نمودارها اگر دستورالعمل ارائه شده را رعایت نکرده باشید.

بخش دوم؛ معرفی ابزارها

در بخش دوم این کارگاه به معرفی ابزارها و بهترین سایتهایی که در انتخاب مجله مناسب کمک میکنند می پردازیم:

1. سایت fine the best journal  به آدرس:myjournal.com   این سایت اولین، بهترین و دقیق ترین ابزار برای یافتن مجله مناسب است. زیرا از شما سوالاتی می پرسد و بر طبق پاسخ شما بهترین گزینه ها را پیشنهاد می کند، حسن بزرگی که این سایت دارد اینکه سایت شامل بیش از 29 هزار مجله می شود. همانطور که قبلا گفته شد، مجموعاً 30 هزار مجله دارای داوری یا peer review در دنیا وجود دارد، یعنی تقریباً همه مجلات را پوشش می دهد. حدود 11 سوال کاربردی از کاربران می پرسد تا بهترین مجله را معرفی کند و تمامی خدمات آن رایگان است. همچنین از شما نظر نسجی نیز می کند و فرم نظر نسجی را در اختیار کاربر می‌گذارد یا برای وی ایمیل می کند.

در این سایت با اکانت شخصی می توانید وارد شوید، عضویت در سایت بسیار ساده است.

در صفحه نخست توضیحاتی درباره سایت داده شده است، شمول سایت را بیان کرده که بیش از 29000 عنوان مجله از 4000 حوزه موضوعی را شامل می شود. همچنین صددرصد مجلات پایگاه WOS را نیز دربر می‌گیرد.

برای یافتن مجله مورد نظر اگر عنوان مجله را در ذهن ندارید، می توانید مهمترین کلیدواژه های حوزه موضوعی خود را جستجو کنید که راحت تر برای شما جستجو صورت بگیرد و شما از میان موارد پیشنهادی انتخاب کنید.

2. سایت cofactor به آدرس: cofactorscience.com  این ابزار در درجه دوم کارایی است و بسیار کاربردی و خوب است. در قسمت journal selector دو گزینه وجود دارد: subject و peer review که هر دو را تعیین می کنید و در پایین آن یک سری سوالات مطرح می کند که باید پاسخ داده شود و گزینه های دلخواه خود را انتخاب کنید تا شما را به مجله مناسب راهنمایی کند و آنها را به شما پیشنهاد بدهد. این ابزار با وجود فیلترینگ زیاد و طرح سوالات بیشتر در درجه دوم اهمیت قرار دارد چون بدلیل فیلتر زیاد، ممکن است نتایجی که بازیابی می کند زیاد دقیق نباشد و بالعکس عمل کند، شاید که  نتایج خوب را از دست بدهد.
3. سایت enago  به آدرس: enago.com این ابزار فقط مجلات open access را جستجو می کند، انتشارات بیش از 130 کشور دنیا که شامل بیش از5400000  مقاله است و این مقالات از بیش از 154000 مجله انتخاب می شود. در این سایت می توانید چکیده مقاله خود را وارد کنید تا از طریق تطابق واژگانی، نتایج بازیابی شود و مجلات مرتبط را معرفی کند. مجله ای که بیشترین تطابق را از لحاظ واژگان دارند، استخراج و ارائه می‌کند.

نکته

مجلات open access مزایای زیادی دارند، از جمله اینکه چون هزینه ندارند و دسترسی به آنها آزاد است، بیشتر دیده می شوند و بیشتر به آنها استناد داده می شود. پس مقاله در این مجلات بیشتر دیده و خوانده می شود و همچنین بیشتر نیز دانلود صورت می گیرد.

4.  سایت journal finder با آدرس: journalfinder.elsevier.com  این ابزار مخصوص مجلات Elsevier است که بهترین ناشر بین المللی دنیاست. Elsevier دو پایگاه دارد، یکی در خصوص science direct که بهترین پایگاه اطلاعاتی دنیا از لحاظ هزینه است و دیگری اسکوپوس است..

گزارش از : بنت الهدا موحدی محب

برای مشاهده ویدئو این جلسه به لینک زیر مراجعه کنید

https://www.aparat.com/v/zFXRw