دومین نوع از انواع مقالات است که به آن پرداخته می‌شود شاید بتوان گفت مهمترین نوع مقالات هستند، و دلیل آن ارزش زیادی است که مجلات برای این گونه مقالات قائلند. و این ارزش بدلیل ماهیت این نوع مقالات است که می توانند دیدگاههای خوبی به پژوهشگران حوزه موضوعی خود بدهند تا بدانند در گذشته چه پژوهشهایی صورت گرفته و چه دستاوردهایی داشته اند و همچنین خلاهای پژوهشی در این زمینه و مسائل پاسخ داده نشده در این حوزه را نشان می‌دهند. از این رو مقالات مروری اهمیت زیادی دارند. بنابراین مجلات و حتی کنفرانسها زمانی که به صورت کلی فراخوان نگارش مقاله می‌دهند، بیشتر این نوع مقالات را می‌پذیرند. البته این نکته را هم باید یادآور شد که برخی مجلات تمامی انواع مقالات را به جز نوع پژوهشی، مقالات مروری می‌نامند و این کاملاً نادرست است. زیرا مقالات مروری تماماً ساختاری متفاوت از سایر مقالات دارند.

زمانی که دانشجو یا پژوهشگر اقدام به نگارش مقاله کند، اولین گام، یافتن موضوع مناسب برای آن مقاله است که بهترین راه، بررسی مقالات مروری در آن حوزه موضوعی خاص است. مقالات مروری همچنین برای نوشتن مرور پیشینه ها در تمامی انواع پژوهشها نیز کمک بزرگی برای نگارنده خواهد بود. نکته دوم که اهمیت مقالات مروری را می‌رساند، نشان دادن خلاهای پژوهشی در آن زمینه موضوعی است که پژوهشگر می‌تواند با مطالعه مقالات مروری از مسائلی که درباره آنها کار پژوهشی صورت نگرفته اطلاع حاصل کند. یکی دیگر از ویژگی های مهم مقالات مروری که باعث می‌گردد این نوع مقالات از ارزش زیادی برخوردار باشند و برای مجلات هم حائز اهمیت است اینکه این نوع مقالات استنادهای زیادی دریافت می‎‌کنند که نسبت به انواع دیگر مقالات علمی بیشتر است.

مقاله مروری متنی است علمی بر مبنای داده ها و منابعی که در گذشته منتشر شده است، به این معنا که یک پژوهش صرف و برای اولین بار نیست و مبنای آن داده هایی است که قبلاً منتشر گردیده و قصد آن بررسی رویکرد مقالات پیشین و بیان نقاط قوت و ضعف آنها است. نوع تحلیل در این مقالات می‌تواند انتقادی باشد، خلاهای پژوهشی را نشان دهد و در کل برایندی از نتایج مطالعات پیشین باشد. مقالات مروری همچنین برای برخی پروژه های درشرف انجام سازمانها می‌تواند بسیار مفید واقع شود که نشان دهد از لحاظ آکادمیک و نظری و پژوهشی چه اقداماتی در رابطه با این پروژه صورت گرفته و چه نتایجی حاصل شده است.

مقالات مروری از منظر روش شناسی به سه نوع کلی تقسیم می‌شوند:

در ابتدا باید نوع مقاله مشخص گردد، چرا که هر نوع در جزئیات با یکدیگر تفاوتهایی دارند.

نوع اول، مقالات مروری روایی یا (narrative review article) در این نوع، مرور پیشینه ها به صورت روایت گونه بیان می‌شود، یافته های پیشین را با یکدیگر مقایسه می‌کنند و این کار بیشتر براساس تجربیات پدیدآورنده انجام می‌شود. چراکه نویسنده این نوع مقالات معمولاٌ در حوزه موضوعی خود تخصص دارد و بسیار کارکرده، لذا از تجربه خوبی برخوردار است. این نوع مقالات بیشتر شامل مدلها و نظریه ها می‌شود و نتایج، بیشتر با رویکرد کیفی و با تحلیل بیان می‌گردد. در بافت علوم انسانی و اسلامی و حوزه هایی که نظریه پردازی در آنها زیاد صورت می‌گیرد، معمولاٌ مقالات مروری روایی کاربرد بیشتر دارند.

نوع دوم مقالات مروری ، مقالاتی است که مبتنی بر بهترین شواهد است. این نوع نیز مطالعات برگزیده دارند و یک سری مطالعات که قبلا انجام گرفته را به صورت سیستماتیک و نظام مند انتخاب می‌کنند و تمرکز آنها روی کشف نتایج آن پژوهشهاست. به این معنا که در این نوع مقالات مروری بیشتر هدف، یافتن شواهدی برای اثبات مسائل آن حوزه است.

در نوع روایی، جامعیت، موضوعیت دارد و هرچه جامع تر باشد بهتر است، انتخاب ما براساس نوع موضوع و گرایش موضوعی انتخاب می‌گردد. اما در نوع مبتنی بر شواهد، گرایش موضوعی ملاک کمتری است و چند معیار دیگر نیز برای انتخاب موضوع مهم است و به روش کاملاً سیستماتیک و نظام مند به دنبال شواهدی هستیم تا مطلبی را اثبات کنیم. به این معنا که پژوهشگر رویکردی دارد و به منظور اثبات دیدگاه خود به بررسی موضوعات و مقالات کار شده پیشین، در راستای اثبات نظر خود و تایید آن رویکرد، می‌پردازد. بنابراین در این نوع مقالات مروری پژوهشگر دارای یک رویکرد خاص است.

نوع سوم، مقالات مروری نظام مند یا (systematic review article) در این نوع از مقالات مروری، تحلیل ها کاملاً ساختار یافته و آماری هستند. یعنی نتایج را براساس آمار تفسیر می‌کنند.

مهمترین و بهترین نوع آن این است که پژوهشگر ابتدا تحلیل خود را از یافته ها بیان کند، سپس انتقاد و اشکالات مقالات پیشین  را نیز مطرح نماید. البته این تحلیل در نوع روایی به صورت کیفی و در نوع سیستماتیک به صورت کمّی و با آمار و ارقام ارائه می‌شود. در این نوع از مقالات مروری نتایج باید با آمار اثبات شود، در حقیقت فراتحلیل یا (meta-analysis) صورت می‌گیرد که ترکیبی از تحلیل مطالعات مختلف پیشین به صورت آماری، به هر دو شکل کیفی و کمی است.

در ادامه به چگونگی ساختار مقالات مروری خواهیم پرداخت:

عنوان: اولین جزء هر مقاله، عنوان آن است. در مقالات مروری عناوین حتی الامکان باید کوتاه و درعین حال تمام‌نما انتخاب شوند و شامل اصطلاحات اصلی آن موضوع بوده تا نشان دهنده محتوای اثر نیز باشند. همچنین از اصطلاحاتی استفاده شود که مروری بودن مقاله را نشان دهند که می‌تواند در ابتدا یا انتهای عنوان گنجانده شود، مانند: مروری بر مطالعات...، بررسی مطالعات...، تحلیلی بر مطالعات...، و یا در انتهای آن به صورت عنوان فرعی ذکر شود، مانند: ...رویکرد مروری، ...رویکرد متن پژوهی و... .

ویژگی دیگری که عنوان مقاله مروری باید داشته باشد اینکه شامل پیام اصلی مقاله هم باشد.

چکیده: جزء دوم مقالات مروری چکیده این نوع مقالات است، که پیشنهاد می‌گردد از چکیده راهنما استفاده شود. همانطور که پیشتر گفته شد، در مقالات پژوهشی از چکیده تمام نما استفاده می‎‌گردد که شامل، هدف، روش‌شناسی، یافته ها و نتیجه‌گیری است به این معنی که تمام محتوای مقاله به صورت خلاصه در چکیده تمام‌نما منعکس می‌شود، به این ترتیب مخاطب را از خواندن متن مقاله بی‌نیاز می‌کند. ولی چکیده راهنما، ضرورت مطالعه را نشان می‌دهد ولی خواننده را از مطالعه متن بی‌نیاز نمی‌کند. در این مورد نظرات مختلفی وجود دارد که توصیه می‌شود ازچکیده تمام‌نما یا چکیده راهنما استفاده شود.

بهتر است که از چکیده راهنما برای مقالات مروری استفاده شود که بین 75 تا 100 واژه است ولی ساختار چکیده تمام‌نما که بین 200 تا 250 واژه است، برای مقالات مروری که تقریبا کم حجم تر هستند، مناسب نیست.

در مقالات پژوهشی هدف از انجام پژوهش را بیان می‌کنیم ولی در مقالات مروری، هدف از مرور منابع پیشین را عنوان می‌کنیم.

مقدمه: در هر نوع مقاله ای مقدمه جزء بسیار مهمی است که باید توسط نگارنده، نوشته شود و مواردی که در مقدمه باید عنوان شود عبارتند از: ابتدا زمینه موضوعی کار در حد یک جمله بیان می‌شود، در ادامه آسیبهای مسئله قابل بررسی و اثرات منفی آن را ذکر می‌کنیم، همچنین انگیزه انجام مرور بیان می‌گردد. در کل اثر10 الی 20 درصد از مقاله باید به مقدمه اختصاص پیدا کند. موضوعی که تمرکز اصلی مرور، حول محور آن انجام می‌شود باید مشخص شود و اگر مسئله یا پرسشی وجود داشته باشد که پژوهشگر را بر آن داشته تا دست به تولید اثر بزند، مطرح گردد.

شرح ساختار مرور در مقدمه ذکر می‌شود، معرفی گروه یا گروههایی که طی مرور، مورد بررسی قرار می‌گیرند در نوع روایی در مقدمه و در دو نوع دیگر در روش شناسی صورت می‌گیرد.

لازم به ذکر است که در نوع مروری مقالات باید گروه بندی پژوهشهای مختلف بر اساس نقاط مشترک آنها صورت بگیرد.

متن اصلی: اصل متن مقاله 70 تا 90 درصد یک مقاله را شامل می‌شود. مرورهای مبتنی بر شواهد و مرورهای نظام مند نیاز به بخش روش‌شناسی دارند ولی نوع روایی، روش شناسی ندارند. روش شناسی نیز بخشی از متن اصلی اثر است.

روش شناسی: در نوع اول مقالات مروری روش انجام مرور را در مقدمه ذکر می‌نماییم ولی در نوع دوم و سوم بخش جداگانه‌ای با عنوان روش‌شناسی در نظر گرفته می‌شود. منابع داده ای، راهبردها و اصطلاحات جستجو، معیارهای گزینش مرور، تعداد پیشینه های برگزیده و روشهای آماری تحلیلی و فراتحلیلی در روش‌شناسی ذکر می‌شوند که 5 الی 10 درصد از متن اصلی را به خود اختصاص می‌دهند. همچنین در روش شناسی یافته ها یا خروجی کاری که انجام شده و مروری که صورت گرفته بیان می‌گردد و گرایشات و خلاهای پژوهش های گذشته نشان داده می‌شود و در آخر نیز برایندی از یافته ها ارائه می‌دهیم. بنابراین مشخص می‌گردد که پژوهشهای این حوزه بیشتر در چه بعدی کار کرده است. پس از روش شناسی وارد متن اصلی مقاله می‌شویم.

و اما پس از روش شناسی چه مطالبی در متن اصلی نوشتار بیان می‌شود: لازم است که در جمله آغازین، پوشش موضوعی اثر مشخص شود و دقیقاً نشان داده شود که درباره چه موضوعی مقاله نوشته شده است. در هر پاراگراف، چند مطالعه یا پژوهش باید بررسی و مرور شوند و از این که در هر پاراگراف به مرور یک پژوهش بپردازید، پرهیز کنید. در متن، حتما باید مقایسه پیشینه ها صورت بگیرد و پیوند پیشینه ها با یکدیگر مشخص شود.

نتیجه‌گیری: در بخش نتیجه گیری باید به مسئله یا پرسشی که در مقدمه عنوان شد، پاسخ داده شود. همچنین در این قسمت به استنباط یافته ها و شناسایی و بیان مسائل حل نشده می‌پردازیم.

پایان جلسه اول مقالات مروری