کتابخانه دیجیتال
امروزه راه‌اندازی کتابخانه های دیجیتال یکی از رسالت های اصلی کتابخانه های بزرگ بحساب می آید. دسترسی آسان به منابع دیجیتال در طول شبانه روز و از طریق وب این امکان را برای پژوهشگران ایجاد می کند در هر مکان و زمانی بتوانند به سرعت به منابع مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. در این راستا راه اندازی کتابخانه دیجیتال از برنامه های اصلی کتابخانه بود و با پیگیری های مدیر کتابخانه و مساعدت آیت الله مقتدائی نرم افزار مورد نیاز برای راه اندازی كتابخانه دیجیتال در اواخر سال 1391 تهیه گردید.
برای استفاده بهتر از کتابخانه دیجیتال با همفکری اساتید کتابداری سیاست های این بخش تدوین و منابع انحصاری کتابخانه برای دیجیتال‌سازی در اولویت قرار گرفت.
فرایند دیجیتال سازی عبارت است از عکس برداری واسکن، تنظیم رنگ و حجم تصاویر، پی دی اف سازی و جوین کردن تصاویر، ثبت اطلاعات کتاب ها در نرم افزار دیجیتال و لینک کردن آنها به سیمرغ و مرحله پایانی ساختن نسخه وب ویو از تصاویر است.
طرح کتابخانه دیجیتال
مقدمه
کتابخانه دیجیتال (الکترونیکی) کتابخانه‌ای است که در آن منابع به جای کاغذ به شکل الکترونیکی ذخیره می‌شود. اساس این کتابخانه‌ها ذخیره مدارک به شکل الکترونیکی و نیز استفاده الکترونیکی است. از ديدگاه كتابداري، این نوع كتابخانه گامي در راه خودكارسازي كتابخانه‌ها است، چگونگی استفاده از این کتابخانه‌ها به صورتی است که هر فرد در هر نقطه جهان، با یک کامپیوتر معمولی و برخی امکانات اولیه، می‌تواند به تمامی اطلاعات یک کتابخانه عظیم دسترسی پیدا کند. از مزایای بارز این کتابخانه‌ها، استفاده همزمان از یک منبع توسط افراد بی‌شمار است. این گونه کتابخانه‌ها، هم میتوانند زیرمجموعه‌ای از انواع کتابخانه‌های دیگر باشند و هم به طور مستقل، به گردآوری منابع و ارائه خدمات بپردازد. کتابخانه آیت‌الله العظمی بروجردی بخشی از خدمات خود را در قالب کتابخانه دیجیتال ارائه خواهد داد که جهت راه‌اندازی این بخش اقداماتی به شرح ذیل لازم است.
مرحله اول: انتخاب نرم‌افزار کتابخانه‌ای
جهت راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال، انتخاب نرم‌افزار تخصصی کتابخانه‌ای جهت ثبت و ارائه منابع دیجیتال در درجه اول اهمیت قرار دارد. جهت انتخاب نرم‌افزار توجه به نوع منابع( کتاب، پایان‌نامه، اسناد و...)، امکانات شبکه داخلی و خارجی کتابخانه، نوع ارائه خدمات، و دیگر سیاستگزاری‌های کتابخانه از ملزومات است. با توجه به آنکه نرم‌افزار تخصصی سیمرغ جهت سازماندهی منابع فیزیکال تهیه شده است، لذا طبق نظر کارشناسان و متخصصان فناوری و کتابداری تهیه نسخۀ دیجیتال این نرم‌افزار جهت سازماندهی منابع در اولویت خواهد بود.
مرحله دوم: برنامه‌ریزی و خط مشی
در این مرحله سیاستگزاری اجرایی و تدوین آیین‌نامه‌های مربوطه، تشخیص نوع نگهداری، اولویت‌بندی و تفکیک منابع موجود، تشخیص و تهیه دیگر ابزارهای مورد نیاز،... از ملزومات است. براساس خط‌مشی اولیه دیجیتال‌سازی منابع انحصاری کتابخانه در اولویت این بخش خواهد بود.
مرحله سوم: انتخاب و تشکیل تیم
در این مرحله تشکیل تیم سازماندهی و انتخاب نیروی متخصص مورد توجه خواهد بود. جهت انتخاب نیرو در بخش دیجیتال، توجه به دو تخصص فناوری و کتابداری خواهد شد و با در نظر گرفتن نیاز کتابخانه، نوع نرم‌افزار و سطح خدمات در بخش دیجیتال ... از ظرفیت نیروهای متخصص استفاده خواهد شد.
گزارش کتابخانه دیجیتال
در مرحله اول انتخاب نرم‌افزار دیجیتال در اولویت واقع شد. پس از بررسی و تحقیقات لازم و همفکری و مشورت با اساتید حوزه کتابداری و فناوری نرم‌افزار دیجیتال کتابخانه‌ای سیمرغ تهیه شد.
با اساتید کتابداری و مهندسان فنی مشورت و همفکری شده و آیین‌نامه دیجیتال‌سازی منابع تدوین شد.
مکانی مناسب از جهت نور و فضای کافی، قرارگرفتن ابزارهای بخش دیجیتال، تردد متخصصان فناوری و کتابداری، ... انتخاب شد.
سایر ابزارهای دیجیتال‌سازی مانند دوربین عکسبرداری، اسکن بوک، رم و حافظه‌های جانبی، و ... فراهم شد.
منابع انحصاری کتابخانه در اولویت دیجیتال‌سازی قرار گرفت.
الف) تمام نسخ خطی کتابخانه عکسبرداری شده بود و در این مرحله تبدیل فایلهای عکسی به فرمت و سایز استاندارد جهت نمایش تبدیل شد.
ب) بخشی از منابع چاپ سنگی عکسبرداری شده بود و الباقی عکسبرداری شد. سپس تمام مراحل آماده‌سازی به روند فوق اجرا شد.
ج) منابع چاپ سربی و نشریات قدیمی و منحصر به فرد عکسبرداری شد و آماده‌سازی شد. بخشی از منابع چاپ سربی در حال عکسبرداری است.
در تهیه کتاب‌های دیجیتال (Ebook) منابع مرجع و دوره‌ای در اولویت قرار گرفت. و تعداد 100 عنوان دایره‌المعارف لاتین فهرستنویسی و جهت استفاده دسترس‌پذیر شد.
حجم عظیمی از نشریات قدیمی و كمیاب كه در كمتر كتابخانه‌ای وجود دارند، به صورت دیجتال سازماندهی و دیجتال‌سازی شد. این منابع از طریق مكاتبه با افراد مجموعه دار در حوزه نشریات تهیه شد و ادامه این پروژه در حال انجام است.
از سه نفر کارشناس در بخش دیجیتال‌سازی جهت عکسبرداری و آماده‌سازی تصاویر دعوت به همکاری شد.
بارگذاری منابع در نرم افزار کتابخانه دیجیتال شروع شد و بیش از 7300 عنوان نسخه خطی و 9000 عنوان نسخه چاپ سنگی و سربی بارگزاری شد.
کتابخانه دیجیتال آیت الله العظمی بروجردی در هفته پژوهش سال 1392 با حضور آیت الله حسینی بوشهری مدیر حوزه های علمیه به صورت رسمی به بهره برداری رسید.
با راه اندازی کتابخانه دیجیتال آیت الله العظمی بروجردی بستر لازم برای استفاده سایر کتابخانه های حوزوی از خدمات این کتابخانه دیجیتال تحت شبکه اینترانت حوزه فراهم گردیده است.