فهرستنویسی منابع چاپی
مقدمه
فهرستنویسی منابع کتابخانه در تاریخ 26/8/90 زیر نظر فهرست‌نویس مجرب، آقای مصطفی محفوظی آغاز شد و این همکاری و فهرست منابع ادامه دارد.
در سال اول پنج هزار عنوان و در سال دوم پانزده هزار عنوان، در سال سوم ده هزار عنوان، در سال چهارم شش هزار عنوان و در سال پنجم چهارده هزار عنوان فهرست شدند که در مجموع تا پایان سال 1394 بیش از پنجاه هزار عنوان (هشتاد وپنج هزار جلد) کتاب چاپ صنعتی فهرستنویسی شد. در جدول صفحه بعد گزارش تکمیلی این بخش به تفصیل بیان شده است.
طرح فهرستنویسی منابع چاپی
مقدمه
هر کتابخانه حاوی مجموعه کتاب‌ها و موادی است که آنها را برمبنای نیازهای مراجعان خود تهیه و گردآوری می‌کند. این مجموعه در صورتی قابل استفاده است که مراجعان بتوانند پاسخ نیازهای اطلاعاتی خود را به سرعت و سهولت از میان آنها پیدا کنند. از این‌رو لازم است مجموعه منابع کتابخانه را براساس یکی از روشهای متعارف فهرستنویسی و سازماندهی کرد تا نیازهای مراجعان به بهترین وجه برآورده شود. امروزه فهرستنویسی فعالیتی علمی و پژوهشی در جهت سازماندهی مجموعه کتابخانه است كه به دانش تخصصی و آگاهیهای عمومی وسیع نیاز دارد. بخش فهرستنویسی یکی از بخشهای مهم خدمات فنی در کتابخانهها است که شامل فعالیتهایی از قبیل فهرستنویسی، ردهبندی، نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی میشود. در فرایند فهرستنویسی نوع کتابخانه، جامعه استفاده‌کننده، نوع منابع و سطح دسترسی کاربران، نوع خدمات کتابخانه لحاظ شود.
مقدمات اجرایی طرح
نوع کتابخانه: کتابخانه آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) در دسته کتابخانه‌های حوزوی با گرایش علوم مرتبط قرار دارد.
جامعه استفاده‌کننده کتابخانه: شامل دو گروه برادران و خواهران طلاب و فضلای حوزه علمیه، دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا و محققین و پژوهشگران است.
نوع منابع: منابع در حوزه علوم اسلامی و انسانی است که اکثر آنها در مخزن بسته نگهداری میشود.
با تعاریفی که برای این کتابخانه و جامعه استفاده‌کننده و منابع آن ارائه میشود، نیاز است بخش فهرستنویسی فعالیت‌های خود را به صورت کاملاً تخصصی و با استفاده از کاملترین منابع و ابزارهای کتابشناسی و امکانات و بکارگیری کارشناسان با تجربه انجام دهد. فهرستنویسی مخزن بسته به صورت مفصل و با توضیحات کامل و تعداد موضوعات کافی و اخص انجام خواهد شد و فهرستنویسی سالن‌ها نسبت به مخزن اصلی از حساسیت کمتری برخوردار خواهد بود.
نیرو متخصص: این بخش با همکاری کارشناسان متخصص کتابداری و با نظارت و کنترل تمامی مراحل فرآیندکار توسط کارشناس علمی متخصص و زبده فهرستنویسی انجام خواهد شد.
ابزارها و شرایط مورد نیاز
مهمترين ابزارهای مورد استفاده بخش فهرست‌نويسي عبارتند از: سیستم‌های کامپیوتر همراه با دسترسی به شبکه‌های داخلی و خارجی، پرینتر، نرم‌افزار تخصصی کتابخانه‌ای؛ سرعنوان موضوعي فارسي؛ فهرست مستند اسامي مشاهير و مولفان؛ لوح فشرده کتابشناسي ملي؛ وب سايت کتابخانه ملي؛ وب سايت کتابخانه کنگره آمريکا؛ گسترش‌های رده‌بندي فارسي كتابخانه ملي؛ فهرستگان کتابخانه‌های ایران تحت وب؛ فضای مناسب و مجزا از سایر بخشهای کتابخانه و ...؛ تهیه آیین‌نامه و روش ثبت و سازماندهی از ملزومات است.
مراحل فهرستنویسی
فهرستنویسی و ثبت کتابهای چاپی در کتابخانه در چند مرحله انجام میشود. هر مرحله دارای روشهای خاص خواهد بود که شیوه‌نامه آن تهیه و در پیوست قرار دارد. منابع چاپی شامل: چاپ صنعتی، سربی، سنگی و گراور، افست، .. می‌شوند و که هر کدام متناسب با ویژگیها طبق روش خاص خود سازماندهی خواهند شد. اما به طور کلی هر منبع به یکی روشهای 1 - 3 ثبت خواهد شد و روش 4-5 برای همه آنها قابل اجرا خواهد بود.
1. کتابهای دارای ایزو
2. کتابهای بنیادی (پایه)
3. کتابهای نسخه دوم به بعد
4. افزودن یادداشتهای و برافزوده‌های کتاب متناسب با سیاستهای کتابخانه
4. کنترل کتابشناختی و مستندسازی
گزارش فهرستنویسی منابع چاپی
فهرستنویسی منابع چاپی کتابخانه طبق اولویت‌های مشخص شده در طرح سازماندهی منابع چاپی کتابخانه مورد اجرا قرار گرفت. سهولت دسترسی به منابع با نظر گرفتن نیاز مراجعه‌کنندگان کتابخانه اولویت بندی شد. همزمان فهرست نویسی منابع منحصربه فرد کتابخانه در اولویت کار قرار گرفت و منابع تفكیك شده فهرستنویسی و سازماندهی شدند.
كتاب‌های چاپی
این منابع بخش عمده‌ای از حجم مخزن و سه سالن مطالعه را شامل می‌شوند كه طبق الگو و استانداراهای جهانی کتابداری و رعایت ضوابط و آیین‌نامه داخلی کتابخانه فهرستنویسی شدند. مقرر گردید ابتدا کتابهای چاپی که در پایگاه‌های کتابهای دیگر فهرست شده‌اند در اولویت فهرستنویسی قرار بگیرند و از اطلاعات کتابشناختی آنها ایزو مناسب تهیه گردد و این اطلاعات پس از بررسی و اصلاح توسط کارشناس علمی در پایگاه کتابخانه ثبت و لیبل و بارکد آنها نصب شد. برای کتابهایی که در کتابخانه‌های دیگر فهرست نشده‌اند مقرر گردید این منابع به صورت بنیادی توسط کارشناسان فهرست شده و این اطلاعات پس از بررسی و اصلاح توسط کارشناس علمی در پایگاه کتابخانه ثبت و لیبل و بارکد آنها نصب شود.
کتابهای لاتین
این منابع به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ایتالیایی و ... تفكیك و در پایگاه مجزای منابع لاتین فهرستنویسی شدند. جهت فهرستنویسی این منابع متناسب با زبان آنها از افراد مسلط و آشنا با زبان‌های انگلیسی، آلمانی و فرانسه دعوت به همکاری شد و این منابع نیز طبق ردهبندی كتابخانه كنگره فهرست و طبقه‌بندی شدند.