متولیان کتابخانه
معرفی متولیان
تولیت مسجد در زمان حیات مؤسس معظم با خود ایشان بود. پس از رحلت آیت‌الله فقید، فرزند معظم‌له عهده‌دار تولیت شدند.
در سال‌های 1340 الی 1356 تولیت مسجد بر عهده حجتالاسلام والمسلمین سید محمدحسن طباطبایی بروجردی بود.
از سال‌های 1356 الی 1383 حجتالاسلام والمسلمین سید محمدصادق طباطبائی بروجردی عهده‌دار تولیت مسجد شدند.
پس از فوت مرحوم حجت الاسلام والمسلمین آقا سید محمدصادق (14 فروردین 1383) برادر ایشان؛ آقای سید محمدباقر طباطبایی بروجردی متولی مسجد شد. با تقاضای وی، آیت‌الله سید محمدجواد علوی بروجردی پس از مشورت با بزرگان حوزه مقدسه تولیت مسجد اعظم را پذیرفتند.
بازدید تولیت از کتابخانه
در پاییز سال 1383آیت‌الله علوی بروجردی با حضور در کتابخانه از نزدیک در جریان امور کتابخانه و اقدامات صورت گرفته قرار گرفتند. ایشان در این بازدید حجتالاسلام والمسلمین شیخ ابراهیم حسن نژاد، مسئول دفتر خود را به عنوان نماینده تولیت به مدیر کتابخانه معرفی کردند. آقای حسن‌نژاد در اولین فرصت با تشکیل جلسه‌ای با مدیر کتابخانه مشکلات ساختمانی و کمبود تجهیزات کتابخانه را بررسی کرد. با حمایت ایشان تعمیرات ضروری از جمله عایق‌بندی سقف سالن‌های مطالعه انجام گرفت. برای مخزن کتابخانه سیستم گرمایش و سرمایش و برای سالن‌های مطالعه سیستم سرمایش تهیه شد. نور فضای سالن‌ها اصلاح گردید. همچنین با حمایت حجت الاسلام والمسلمین حسن‌نژاد بخشی از تجهیزات کتابخانه‌ای شامل صندلی مطالعه و قفسه کتاب تهیه شد و بخش صحافی کتابخانه راه‌اندازی گردید.
دیدگاه تولیت درباره اداره کتابخانه توسط حوزه
در اواخر سال 1385 آیت الله حسینی بوشهری در جلسه‌ای به آیت‌الله علوی بروجردی پیشنهاد کردند که حوزه علمیه آمادگی دارد کتابخانه را به تولیت مسجد واگذار نماید. آیت‌الله علوی بروجردی ضمن مخالفت با این پیشنهاد می فرماید: «کتابخانه یکی از بیوت حوزه است و به طلاب حوزه خدمات می‌دهد؛ لذا مدیریت حوزه همانطور که در ادارۀ مدارس علمیه که موقوفه هستند نقش دارد باید چنین نقشی را در اداره کتابخانه مسجد اعظم نیز داشته باشد. البته متولی کتابخانه هم تاجایی که بتواند در اداره کتابخانه کمک خواهد کرد».
همچنین در جریان تنظیم اساسنامه کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد حوزه‌های علمیه زمانی که معاون محترم پژوهش حوزه در جلسه‌ای موضوع نقش تولیت و تنفیذ اختیارات ریاست کتابخانه را با آیت‌الله علوی بروجردی مطرح کرد. ایشان فرمودند: «کتابخانه یکی از بیوتات حوزه است و باید حوزه در اداره آن دخیل باشد، البته حفظ شئون موقوفه ضروری است و در انتخاب مدیر کتابخانه موافقت متولی لازم است.» ایشان در آن جلسه اجازۀ شرعی اداره کتابخانه را به معاون پژوهش تنفیض نمودند.
در سال 1385 طی دیدار آیت‌الله علوی بروجردی با آیت‌الله مؤمن، تولیت کتابخانه نظرات و دیدگاه‌های خود را درباره اداره کتابخانه توسط حوزه و لزوم حمایت حوزه از کتابخانه را به دبیر شورای عالی حوزه بیان کردند. آیت‌الله مؤمن ضمن استقبال از دیدگاه‌های ایشان بیان داشتند: « بنده هم کتابخانه را از بیوت حوزه می‌دانم و معتقدم مدیریت حوزه باید تاجایی که امکان دارد، از کتابخانه و مدرسه خان، حمایت کند؛» سپس به مسئول دبیرخانه شورای عالی دستور داده شد تا برنامه حمایت از کتابخانه و مدرسه خان را تنظیم و بودجه‌ای برای آنها در نظر گرفته شود.
براساس این دستور دبیر شورای عالی، موضوع توسط دبیرخانه بررسی و ردیف بودجه مستقلی با عنوان کمک به کتابخانه مسجد اعظم و مدرسه خان تصویب شد. این اقدام آیت‌الله مومن منشأ تحولات بسیاری در کتابخانه گردید.
همکاری در تامین پرسنل کتابخانه
اکثر کارکنان و پرسنل کتابخانه از طرف منابع انسانی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه تأمین می‌شود. برای اداره بهتر کتابخانه نیروهایی نیز با حمایت دفتر تولیت، به صورت تمام وقت و پاره وقت در بخش‌های مختلف کتابخانه فعالیت دارند.
نقش تولیت در بازسازی ساختمان کتابخانه
در سال 1386ساختمان کتابخانه، با اقدام و پیگیری آیت‌الله علوی بروجردی، توسط دولت جمهوری اسلامی ایران در 4000 مترمربع بازسازی و در سال 1388 به بهره‌برداری رسید.
تامین تجهیزات کتابخانه
پس از بازسازی ساختمان کتابخانه، آقای مهندس تابش موضوع تجهیز ساختمان را با تولیت محترم مسجد، در میان گذاشت. با اقدام تولیت محترم، بودجه‌ای از طرف استانداری برای تهیه تجهیزات کتابخانه در اختیار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی قرار گرفت. با این بودجه بخش عمده‌ای از تجهیزات مورد نیاز خریداری و در اختیار کتابخانه قرار گرفت.
حمایت از تأسیس بخش خواهران؛
ییکی از کمبودهای ساختمان اولیه کتابخانه، نبود امکانات لازم برای استفاده خواهران از خدمات کتابخانه بود. برای رفع این مشکل با اقدام تولیت محترم یک طبقه مستقل در ساختمان جدید برای خواهران در نظر گرفته شد. پس از افتتاح کتابخانه با درخواست مدیر کتابخانه و موافقت آیت الله مقتدائی در اردیبهشت سال 1389 بخش خواهران کتابخانه تأسیس و راه‌اندازی شد. کتابداران مورد نیاز این بخش با همکاری حجتالاسلام والمسلمین آقای محمد آبادی پیشه مدیر کل محترم منابع انسانی حوزه‌های علمیه جذب شده و خدمات بخش خواهران شروع و با استقبال بسیار خوب خواهران مواجه گردید.
راه اندازی بانک اطلاعات دیجیتال
در اواخر سال 1388 و پس از تجدید بنای کتابخانه و رفع نسبی معضل کمبود فضا، ضرورت حرکت به سمت این فناوری‌های نوین احساس شد. با توجه به میزان منابع الکترونیک و با در نظر گرفتن چشم‌انداز پنج ساله کتابخانه و نیز تأکید تولیت محترم راه‌اندازی بخش فناوری اطلاعات کتابخانه در دستور کار قرار گرفت. مهندسین شرکت پیرراز کارشناسی لازم را در زمینه تجهیزات سخت‌افزاری مورد نیاز انجام دادند. جلساتی با حضور کارشناسان این حوزه و مدیریت کتابخانه برای راه‌اندازی این بخش برگزار گردید و در این جلسات و نیازها و اطلاعات الکترونیکی کتابخانه بررسی و مشخص شد.
نرم افزارهای محتوایی مورد نیاز با همکاری مؤسسه تحقیقاتی علوم اسلامی نور و مؤسسه فرهنگی قدس تهیه گردید. فعالیت‌های این بخش با راه‌اندازی بانك‌های اطلاعاتی در دو بخش برادران و خواهران با شصت دستگاه رایانه آغاز گردید.
راه اندازی پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه
در سال 1390 برای توسعه خدمات کتابخانه، پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه با همکاری بخش فناوری اطلاعات کتابخانه و حمایت دفتر تولیت مسجد اعظم طراحی و آماده بهره‌برداری شد. این پایگاه در 30 آذر آن سال با حضور آیت‌الله مقتدائی، مدیر حوزه‌های علمیه افتتاح و مورد استقبال کاربران کتابخانه قرار گرفت.
راه اندازی کتابخانه دیجیتال
در سال 1391 با هدف سهولت در دسترسی و گسترش خدمات کتابخانه‌ای، کتابخانه دیجیتال راه اندازی شد. در این راستا نرم‌افزار کتابخانه دیجیتال سیمرغ تهیه شد. اطلاعات کتب خطی، چاپ سنگی، چاپ سربی و پایان نامه‌ها و دیگر منابع انحصاری کتابخانه ثبت و بارگزاری شد. امروزه دسترسی به این منابع از داخل و خارج کتابخانه برای کابران فراهم ست.
تالار جلسات کتابخانه
کتابخانه فاقد اتاق جلسات مناسب بود، فضای کتابخانه توسط مهندسین معماری و تأسیسات بررسی و گفته شد امکان جابجایی هوا سازها از طبقه دوم به پشت بام وجود دارد. هواسازها در محلی به مساحت 120 متر قرار داشتند. نتیجه جمع بندی نظرات مهندسین به محضر تولیت محترم عرض شد و ایشان موافقت خود را اعلام فرمودند.
در حاشیه بازدید جناب آقای دلبری (شهردار قم) از کتابخانه، این موضوع با ایشان مطرح شد و در این جلسه شهردار آمادگی جهت مساعدت و همکاری‌های لازم را اعلاام داشتند. چند روز بعد کار جابجایی انجام و سیستم در پشت بام نصب و فعال شد. در سال 1392 با حمایت تولیت محترم سالن جلسات کتابخانه تجهیز، تکمیل و افتتاح شد. ظرفیت سالن جلسات 50 نفر و به صورت میز کنفرانس طراحی شده است. همچنین با عنایت تولیت کتابخانه، کتابخانه شخصی آیت‌الله العظمی بروجردی به این سالن منتقل و در ویترین‌های اطراف سالن قرار گرفت.
حمایت های معنوی و مالی
در کنار تأمین هزینه‌های کتابخانه از طریق مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، بخشی از هزینه‌های جانبی کتابخانه از طریق اعتبارات حمایتی که از طرف آیت‌الله علوی بروجردی در اختیار قرار می‌گیرد، تامین می گردد.
بخشی از این هزینه‌ها عبارتند از:
- تأمین هزینه‌های تصویربرداری از نسخ خطی؛
- چاپ فهارس نسخه‌های خطی کتابخانه؛
- تأمین بخشی از هزینه‌های مربوط به ساختمان و تأسیسات؛
- تأمین هزینه برگزاری همایش‌ها و کارگاه های آموزشی؛
- حمایت مالی برای خرید کتاب
- تهیه بخشی از تجهیزات کتابخانه‌ای؛
- تأمین هزینه بازسازی سالن همایش کتابخانه؛
- تأمین هزینه راه اندازی پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه؛